Махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

 
Хулоса 
Фирма раҳбарияти даражасидаги маркетинг – унинг ривожланиш 
стратегиясини ишлаб чиқишнинг асоси, бозорда шаклланишнинг 
қўлланмаси, бозорни ўрганиш асбоби, янги маҳсулот ва хизматлар турини 
яратиш усули; сотувни ташкил этиш, маҳсулотни бозорга чиқариш (реклама, 
савдони қўллаб-қувватлаш, жамоа муносабатлари) тури, нарх сиёсатини 
амалга ошириш усули ҳисобланади.
Маркетингнинг замонавий шарти шундан иборатки, корхона 
фаолиятининг барча йўналишлари (илмий-техник, ишлаб чиқариш, сотиш ва 
бошқ.) нафақат бугунги истеъмол талабини билиш асосида, балки унинг 
ўзгариши ва истиқболлари асосида ташкил этилиши керак. Замонавий ишлаб 
чиқариш бўлинмасидаги маркетинг хизмати – унинг "мияси", фирманинг 
нафақат бозор, балки ишлаб чиқариш, илмий-техник, ижтимоий, молиявий 
сиёсатининг маълумот ва кўрсатмалари манбаи ҳисобланади.
Таянч иборалар 
Принципал, агент, агентлик битими, стратегия, тарқатиш, селектив 
тарқатиш, тез тарқатиш, эксклюзив тарқатиш, воситачини танлаш, вертикал 
маркетинг тизими, горизонтал маркетинг тизим, франчайзинг, франшиза, 
франчайзи, лизинг, сотиш канали, сотиш канали даражаси. 
 
 

---

168 
Назорат саволлари 
1. Принципал нима? 
2. Тез тарқатиш, селектив тарқатиш ва эксклюзив тарқатишлардан қайси 
бирини афзал деб биласиз, нега? 
3. Вертикал маркетинг тизимидан қандай ҳолларда фойдаланган маъқул, 
горизонталдан-чи? 
4. Франшиза нима? 
5. Франчайзинг ва лизинг орасида асосий фарқларни санаб беринг. 
6. Туризм бозорида воситачи танлаётганда нималарга эътибор бериш лозим 
бўлади? 
7. Билдирилган принципал дегани нимани англатади? 
8. Билдирилган принципалнинг билдирилмаган принципалдан фарқи нимада? 
9. Воситачининг ташкилий-ҳуқуқий мавқеи деганда нималарни тушунасиз? 
10. Ўзбекистон бозорида франшиза олувчи ва берувчиларга мисол келтиринг.