Majburiyatini

TA’LIM FAOLIYaTI SIFATINI NAZORAT K.ILISh MASALALARI1

Ta’lim faoliyatini uzlashtirishni nazorat kilish — muxim di­ daktik muammolardan biri. Uning ta’lim jarayonidagi axamiyatini Ya. A. Kamenskiy va K. D. Ushinskiylar kursatib berishgandi. N. I. Pi­ rogov, D. I. Mendeleev, N. I. Lobachevskiy tadkikotlarida nazorat ma­ salalari muxim urin egallaydi. Uttan asrning 30-yillaridan boshlab nazorat masalalari pedagogik tadkikotlarning doimiy predmetiga aylandi. Urta TMda ukuvchilar bilimini tekshirish muammolarini Ye. I. Perovskiy batafsil taxlil kilgan.
Ukuvchilarning bilish faoliyatini baxolashga tizimli-tarkib- li yondashuv yuzasidan tadkikotlar 60-yillarda olib borilgan. Shu bilan birga, bilimlarni tekshirish xaligacha pedagogikaning naza- riy jixatdan eng kam kurib chikilgan masalasi bulib kolmokda.
Pedagogik nazorat — ta’lim natijalarini ilmiy asoslangan tekshirish tizimi. Torrok ma’noda nazorat bilim, maxorat va kunik- mani aniklash, ulchash, baxolashni bildiradi.
«Nazorat» pedagogik kategoriyasining turli xil talkini mavjud. Keng ma’noda «nazorat» deganda, butun ta’lim faoliyatini ilmiy asos­ langan tekshirish, ukuv jarayoni natijalari va uning samaradorligi­ ni aniklash tizimi tushuniladi. Tor ma’noda «nazorat» deganda, ukuv­ chilarning ta’lim olish faoliyati natijalarini aniklash va ulchash, shuningdek, bilim, maxorat va kunikmalarini baxolash gushuniladi. Ushbu tadkikotni amalga oshiriщda biz «ta’lim faoliyatini nazorat Kilish» tushunchasining oxirgi talkiniga tayandik.
Ukuvchilar ta’lim faoliyatining nazorat va sifat modelini yara- tishga tizimli-tarkibiy va tizimli-faoliyatli yondashuvlar ushbu tadkikotga asos kdpib olindi. Bunda biz kompleks tadkikotning asosiy metodologik tamoyillarini: tizimlilik, konstruktivlik, optimallik, amalga oshuvchanlikni xisobga oldik.
Tadkikotimizda ta’lim faoliyatini pedagogik nazorat kilish masalasini kamrab oluvchi kuplab yunalishlarning kuyidagi ji- Xatlarini:
1 Ushbu bulimning tashkiliy-metodik va eksperimental asosini G. Ya. Alimovaning muashshflar bsshщaruv xodimiligi (Sh. Kurbonov) va ilmiy maslax,atchiligi (E. Seytxa- lilov) ostida bajarilgan dissertatsion tadkik,oti materiallari tashkil k,iladi.

• 
  pedagogik nazorat tamoyillari va uning tarkibiy k,ismlari;
  
• 
  nazorat jarayoni sub’ektlari uzaro munosabatlarining psixo­ logik-pedagogik asoslari;
  
• 
  ta’lim faoliyati natijalarini badolashni kurib chikdmiz.