Мажмуали геофизик далилларни геологик изохлаш услубининг умумий асослари


Платформа майдонларда геофизик усуллари ёрдамида куйидаги вазифалар урганилади


Download 247 Kb.
bet3/10
Sana17.06.2023
Hajmi247 Kb.
#1545920
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
8-амалий машгулот. Мажмуали геофизик далилларни геологик изохлаш услубининг умумий

Платформа майдонларда геофизик усуллари ёрдамида куйидаги вазифалар урганилади;

  1. Пойдеворнинг устки рельефи;

  2. Пойдеворнинг таркиби ва тузилмалари;

  3. Чукинди ёткизикларнинг (чехолнинг) тузилиши ва таркиби.

Биринчи ва иккинчи масалаларни ечишда, асосан, магнит ва гравиметрик хариталаш далиллари ишлатилади. Чунки чукинди жинсларга нисбатан пойдеворни тузувчи
жинсларни магнит хоссалари ва зичлиги буйича бир-биридан (таркиби буйича) кескин фарк килади.

Электр зондлаш ва сейсморазведканинг (КМПВ) синган тулкинлари усули 10-20 км ораликдан утказилган алохида кесмалар буйича олиб борилади. Пойдевор юзаси таянч электрик ва синдирувчи чегара булгани учун бу усуллар пойдевор юза рельефини аниклашга имкон беради ( V = 5,0 ^ 6,4дам 6,9- 1,0km/ c гача, р -катта).


Чукинди копламанинг тузилиши ва таркибини урганиш электроразведка ва сейсморазведканинг кайтган тулкинлар (ОГТ- умумий чукур нукта) усулларининг самараси юкори булади.
Аэромагнит хариталаш далиллари буйича платформалардаги палеозойдан олдинги пойдевор юзаси билан боглик булган аномал майдон манбаларининг ётиш чукурлигини аниклаш мумкин.
Икки каватли пойдевор ёки ёш магматизм таъсир этган платформаларда хисобланган чукурликлар кадимий пойдеворнинг юзаси ёки юкори каватларга тугри келиши мумкин.
Юкори аникли магнитли хариталашлар тузилишида кучли магнитланган горизонтлар иштирок этган бурмаланган тузилмаларни ажратишга ишлатилади. Магнитли хариталаш маълумотларига асосан, пликатив тектониканинг характери белгиланади ва тузилманинг гумбазидаги магнитли горизонтнинг ётиш чукурлиги аникланади.
Пойдеворнинг тузилишини ва таркибини урганиш учун магнитли ва гравиметрик хариталаш далилларини комплексли (биргаликда) талкин килиш керак. Магнит аномалияларини геологик табиатини аниклаш учун огирлик кучи майдони таксимланиш далиллари ишлатилади (чунки жинслар зичлигининг хар хиллиги гравитацион майдонда аксланади).
Кумирга ва нефтга истикболли сохаларда платформанинг чукинди копламасининг тузилишини урганиш учун майдонли электроразведка ишлари утказилади. Профилли электроразведка ишлари сейсмик тадкикотлари билан бирга иложи борича чукур геологик бургилаш профилларига тугри келадиган таянч кесмалари буйича утказилади. ^оплама жинсларни калинлиги кичик булганда ва узгармас электр токини утишини экранлантирувчи ёткизиклар (карбонат ва туз калинликлари, эффузивлар) булмаганда ВЭЗ ёки ДЗ утказилади. Катта чукурлик урганилганда ва электр каршилиги катта булган калинлик булганда, купрок магнитотеллурик усуллари ЗСМ (электрмагнит майдонни баркарорланиш жараёнида зондлаш) кулланилади. Кумир ва нефтга истикболли районларни урта масштабли геологик хариталашда сейсморазведка мажбурий ишлар тури хисобланади.
Чекка ботикларда геофизик усуллар, асосан чукинди копламани тузилиши ва таркибини урганишда кулланилади. Ботикларда чукинди катламлар нисбий тик бурчаклар билан ёки номос бурчаклар билан ётади. Ботикларнинг ташки зоналари гравиметрик ва юкори аникли магнит хариталаш маълумотлари асосида урганилади. Ажратилган тузилмаларнинг ётиш холати электрзондлашлар ва сейсморазведканинг кайтган тулкинлари (ОГТ) ёрдамида аникрок урганилади. Ботикларнинг ички зоналарини алохида кесмалар буйича электрзондлашлар ва сейсморазведканинг ОГТ усули билан урганиш самараси юкорирок булади.
Тоглараро ботикликларни урганишда геофизик усулларнинг комплекси ва ечиладиган масалаларни хусусияти платформа майдонлардаги тадкикотларга ухшаш булади. Ботикликларни тулдирган ва тагида ётган (пойдевор юзасида купинча калин оксидланиш ва нураш пусти ривожланган булади) жинсларнинг хоссалари кам фарк килгани сабабли ботикларнинг пойдевор рельефини ва терриген калинликлари таркибини урганишга йуналтирилган усулларнинг самарадорлиги пасаяди.
Бурмаланиш зоналарида туб жинслар очилган холда ёки калинлиги кичик булган чукинди ёткизиклар билан ёпилган холда ётади. Бу ерда уларни урганиш учун асосан магниторазведка ва гравиразведка кулланилади. Очик районларда кушимча маълумотлар урта масштабли аэрогамма спектрометрик хариталаш натижасида олинади. Илгари утказилган ишлар асосида истикболлиги аникланган майдонларда сейсморазведка ва электрзондлаш тадкикотлари таянч профиллари буйича олиб борилади.
Геофизик ишларга куйидаги вазифалар киради:

  1. дизъюнктив ва пликатив тузилмаларни ажратиш;

  2. Интрузив массивларни хариталаш, уларнинг ётиш холатини ва эрозия (емирилиш) юзасини аниклаш;

  3. Эффузив жинслар таркалган майдонларини хариталаш ва морфологиясини аниклаш;

  4. Метоморфизмга учраган чукинди ёткизикларнинг литологик - фациал хусусиятини аниклаш.

Урта масштабли геофизик тадкикотларнинг натижалари турли физик майдонлар хариталари, пойдеворнинг устки чегарасининг изогипс хариталари, пойдеворнинг геологик- тузилмали схематик хариталари, тузилмали -тектоник схемалар ва таянч профиллар буйича геолого-геофизик кесимлар билан акс этдирилади.
Геофизик, геокимёвий ва геологик ишлар натижасида 1:200000 масштабли схематик башорат хариталари тузилади. Уларда биринчи навбатда йирик масштабли кидирув ишлари олиб бориладиган майдонлар ажратилади.
Йирик масштабли геологик хариталаш (кидирув хариталаш).
Аник (муфассал) геофизик ишларда ва разведкада йирик масштабли геологик- хариталаш ёки кидирув ишлари ва аник разведка ишлари олиб борилади (масштаб 1:50000 ва ундан хам йирик).
Йирик масштабли хариталашлар кидирув ишларига йуналтирилган булиб ва олдин утказилган урта масштабли ишлар натижасида истикболлиги аникланган майдонларда олиб борилади. Геофизик усулларнинг асосий вазифаси-конларни ва алохида маъдан жисмларни геологик тузилиш хусусиятлари билан богликлигини урганишдир. Ишлар кондан кам битта фойдали казилма конини кидиришга йуналтирилган булади. Шунинг учун усуллар мажмуасини танлаганда ва геофизик хариталаш далилларини изохлашда, районда маълум булган ва кутилаётган турли конларнинг маъдандорлик геологик омилларини хисобга олиш лозим.
Аник кидирув (муфассал) ва кидурув-бахолаш ишларида коннинг узига хос хусусиятлари хисобга олиниб хариталаш утказилади. Шунинг учун геофизик ишлар максадга каратилганлиги билан таърифланади ва маълум конлардаги ишлар тажрибаси ва иш утказиш шароити хисобга олинади.
Геофизик ишлар иккита боскичда утказилади. Биринчи боскичда масштаблари 1:50000-1:25000 булган комплексли аэрогеофизик хариталашлар олиб борилади. Улар ёрдамида киска вакт давомида ва нисбатли кичик харажатлар билан катта майдонлар буйича геологик маълумотлар олинади. Аэрогеофизик хариталашлар геологик ишларидан 1-2 йил олдин утказилади. Иккинчи бокичда геофизик ишлар геологик хариталаш билан параллел олиб борилади ва геологик усуллари билан вазифани ечиш самарадорлиги паст булган ёки вазифани ечишда бургилаш ишларни катта хажмда талаб киладиган майдонларда утказилади.
Чукинди, чукинди-вулканоген ва (регионал) худудий метаморфизмга учраган ёткизиклар ривожланган жойларда геологик вазифаларнинг узига хос хусусиятини ва жинсларнинг физик хоссаларини инобатга олиб, геофизик усулларнинг мажмуасига караб чикилади.
Чукинди ёткизиклар ривожланган майданларда жинслар нисбатан кичик бурчак билан ётади ва эластик, электрик ва радиоактивлик хоссалари билан фарк килади. Жинслар хар хил литологик таркибий турли зичлиги ва магнит кабул килувчанлиги билан фарк килади.
Геофизик усуллар куйидаги масалаларни ечишда кулланилади:

  1. Чукиндиларнинг калинлигини литологик ва стратиграфик ажратиш;

  2. Пликатив тектоникани урганиш;

  3. Узилмали бузилишларни ажратиш;

  4. Пастки каватнинг юза рельефини ва уни тузувчи жинсларнинг таркибини аниклаш.

Биринчи учта масалаларни ечишда, тадкикотларнинг мажмуасида етакчи уринни электроразведканинг уар хил усуллари ва сейсморазведка эгаллайди. Магниторазведка ва гравиразведка факат юкори аниклик билан хариталаш утказилганда самарали натижа беради ва бурмаланган тузилмаларни, жинсларни литологик-фациал ажратишда ва кристаллик пойдеворни таркибини аниклашда кулланади.
Жинсларнинг таркиби электр кесмалаш далиллари асосида ажратилади. Жинсларнинг контактларини уолати туюлувчи каршилик рк киймати кескин узгариши ёки

Download 247 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling