Makroiqtiodiyot fanidan makroiqtisodiy siyosat tushunchasi va ko'rinishlari

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI

GULISTON DAVLAT UNIVERSITETI

IJTIMOIY-IQTISODIY FAKULTETI

«IQTISODIYOT» kafedrasi

MAKROIQTIODIYOT fanidan


MAKROIQTISODIY SIYOSAT TUSHUNCHASI VA KO'RINISHLARI
mavzusidagi
KURS ISHI

Bajardi: “Iqtisodiyot» ta’lim yo‘nalishi 2-kurs 79-21 gurux talabasi Akbarov Kamronbek. Ilmiy rahbar: «Iqtisodiyot» kafedrasi katta o‘qituvchisi Raxmatov Komoliddin.

Guliston-2023

MUNDARIJA
KIRISH…………………………………………………………………3

1. MAKROIQTISODIY SIYOSAT TUSHUNCHASI VA KO'RINISHLARI……………………………………………………..5

2. MENDELL FLEMINGNING OCHIQ IQTISODIYOT SIYOSATI…………………………………………………………….10

3. QAYD ETILGAN VALYUTA KURSI SHAROITIDA MAKROIQTISODIY SIYOSAT…………………………………….19

4. ERKIN SUZIB YURUVCHI VALYUTA KURSI SHAROITIDA MAKROIQTISODIY SIYOSAT…………………………………….22

5. MAKROIQTISODIY SIYOSAT ISTIQBOLLARI……………25

XULOSA………………………………………………………………28

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR……………………………..31
KIRISH
Makroiqtisodiy siyosat - bu o'z mamlakati iqtisodiyotini barqarorlashtirish va tartibga solish uchun hukumatlar tomonidan amalga oshiriladigan harakatlar majmuidir. Barqaror o‘sish sur’atlariga erishish, inflyatsiya va ishsizlik darajasini pasaytirish hamda iqtisodiy rivojlanishga ko‘maklashish uchun samarali makroiqtisodiy siyosat muhim ahamiyatga ega. Ushbu inshoda biz jahon tajribasidagi makroiqtisodiy siyosatni muhokama qilamiz.
30-yillardagi katta depressiya pul-kredit va fiskal siyosat kabi makroiqtisodiy siyosatning rivojlanishiga olib keldi. Davlat xarajatlari va soliqqa tortish kabi fiskal siyosat tovarlar va xizmatlarga talab darajasini moslashtirish orqali iqtisodiyotni tartibga solish uchun ishlatiladi. Boshqa tomondan, iqtisodiyotdagi investitsiyalar va kreditlar darajasiga ta'sir qilish uchun foiz stavkalari va pul massasi kabi pul-kredit siyosati qo'llaniladi.
Samarali makroiqtisodiy siyosatning eng yorqin misollaridan biri AQShda Ikkinchi jahon urushidan keyingi davrdir. Hukumatning soliq-byudjet va pul-kredit siyosatidan faol foydalanishi, yuqori malakali ishchi kuchi va yuqori texnologik yutuqlar bilan birgalikda iqtisodiy o'sishning barqaror davriga olib keldi. Biroq, bu o'sish mutlaqo qiyinchiliklarsiz emas edi. 1970-yillardagi iqtisodiy turg'unlik davrida makroiqtisodiy siyosat iqtisodiy o'sishni kuchaytirish usuli sifatida taklif iqtisodiyotiga o'tdi.
Muvaffaqiyatli makroiqtisodiy siyosatning yana bir misoli Xitoyning iqtisodiy rivojlanishidir. 1980-yillardan boshlab Xitoy hukumati mamlakatni global iqtisodiy qudratga aylantirish uchun ko'plab qadamlar qo'ydi. Bu qadamlar qatoriga xorijiy investitsiyalarni jalb qilish, infratuzilmani yaxshilash, inson kapitaliga sarmoya kiritish choralari kiradi. Hukumatning makroiqtisodiy siyosati, jumladan, moslashuvchan valyuta kursi, barqaror inflyatsiya va eksportga e'tibor Xitoyning barqaror o'sishiga yordam berdi.
Boshqa tomondan, samarasiz makroiqtisodiy siyosat mamlakat iqtisodiyoti uchun halokatli oqibatlarga olib kelishi mumkin. 1980-yillarda koʻplab Lotin Amerikasi mamlakatlari boshidan kechirgan inflyatsiya va iqtisodiy inqiroz bunga misol boʻla oladi. Mamlakatlar narxlarning keskin ko'tarilishi, yuqori ishsizlik va bankrotlik tufayli zarar ko'rdi.
Makroiqtisodiy siyosat butun dunyo mamlakatlari iqtisodiy ko‘rsatkichlarini shakllantirishda hal qiluvchi rol o‘ynadi. Samarali makroiqtisodiy siyosat barqaror iqtisodiy o'sishga, samarasiz siyosat esa iqtisodiy falokatlarga olib kelishi mumkin. Shu sababli, hukumatlar iqtisodiyotni tartibga soluvchi va barqaror rivojlanishga yordam beradigan faol va tezkor makroiqtisodiy siyosatni qabul qilishda davom etishlari kerak.
Makroiqtisodiy siyosat deganda hukumatlar o'z mamlakatining iqtisodiy o'sishi va barqarorligini barqarorlashtirish uchun foydalaniladigan vositalar tushuniladi. U inflyatsiyani nazorat qilish, iqtisodiy o'sishni rag'batlantirish, bandlikni barqarorlashtirish va to'lov balansini muvozanatlash kabi makroiqtisodiy maqsadlarga erishishga qaratilgan pul-kredit va fiskal siyosatdan foydalanishni o'z ichiga oladi.
Fiskal siyosat davlat xarajatlari va soliqqa tortishni o'zgartirish orqali iqtisodiyotni moslashtirishga qaratilgan. Inqiroz yuzaga kelgan taqdirda, hukumat o'z xarajatlarini oshirishi yoki soliqlarni kamaytirishi mumkin, bu esa iqtisodiyotda ko'proq talabni keltirib chiqaradi, tadbirkorlik faolligini va bandlik imkoniyatlarini oshiradi. Biroq, iqtisodiyotda haddan tashqari qizib ketgan taqdirda, hukumat inflyatsiyani kamaytirish uchun o'z xarajatlarini kamaytirishi yoki soliqlarni oshirishi mumkin.
Pul-kredit siyosati inflyatsiyani nazorat qilish yoki talabni oshirish yoki kamaytirish uchun foiz stavkalarini moslashtirish orqali pul taklifiga ta'sir ko'rsatishga qaratilgan. Foiz stavkalari yuqori bo'lsa, odamlar ko'proq jamg'armaga intiladi, bu esa talabning pasayishiga olib keladi va aksincha, foiz stavkalari past bo'lsa, odamlar ko'proq qarz olishga moyil bo'lib, talabning oshishiga olib keladi.
Makroiqtisodiy siyosatning asosiy maqsadlaridan biri optimal iqtisodiy o'sishga erishishdir. Bu barqaror muhitni ta'minlashga qaratilgan moliyaviy va pul-kredit siyosatlari o'rtasida muvozanat mavjud bo'lganda yuzaga keladi.
Makroiqtisodiy siyosatning yana bir muhim maqsadi bandlikni rag'batlantirishdir. Hukumatning soliq-byudjet va pul-kredit siyosati ish o'rinlari yaratish uchun qulay muhit yaratishi mumkin. Masalan, soliqlarning kamayishi yoki xarajatlarning ko'payishi qulay iqtisodiy muhitni yaratishi mumkin, natijada ish o'rinlari yaratilishi mumkin.
Nihoyat, makroiqtisodiy siyosat to‘lov balansini barqarorlashtirishga qaratilgan. Savdo balansi mamlakat eksporti va importi o'rtasidagi farqdir. Ko'proq eksportni rag'batlantirish orqali hukumatlar to'lov balansini nazorat qilishlari mumkin, bu barqarorlikka yordam beradi va salbiy iqtisodiy ta'sirlarni kamaytiradi.
Makroiqtisodiy siyosat barqaror va farovon iqtisodiy muhitga erishishning muhim vositasi bo‘lib qolmoqda. Shuning uchun hukumatlar va siyosatchilar uchun iqtisodiyotdagi vaziyatni baholash va muvozanatni saqlaydigan va o'sishni rag'batlantiradigan siyosatni amalga oshirish juda muhimdir.