Makroiqtisodiy beqarorlik va iqtisodiyotning tsiklliligi
Download 182.08 Kb.
|
Презентация1
- Bu sahifa navigatsiya:
- Tsikl turlari Tsiklning davomiyligi Asosiy xususiyatlari
|
MAKROIQTISODIY BEQARORLIK VA IQTISODIYOTNING TSIKLLILIGI Makroiqtisodiy beqarorlik va iqtisodiyotning tsiklliligi Iqtisodiy tsikl nazariyasi. Tsikillarning asosiy turlari. Inqirozlarning mazmuni va turlari Makroiqtisodiy beqarorlik va iqtisodiyotning tsikilligi Vaqti-vaqti bilan obyektiv konunlarning o’zgartirib bo’lmaydigan ta’siri ostida takror ishlab chiqarish harakatida ayrim vaqtlarda ayrim bo’g’inlarda uzilishlar paydo bo’ladi va shu paydo bo’lgan uzilishlar iqtisodiyotni nomutonosibliklarining keskin shaklda namoyon bo’lishi hisoblanadi. Bu holat iqtisodiy adabiyotlarda iqtisodiyotning tsikilni rivojlanishi deb yuritiladi. Bu iqtisodiyot rivojlanishining bir holatdan boshlanib, birin ketin bir necha fazalarni bosib o’tib, o’zining dastlabki holatiga qaytib kelgunga qadar o’tgan davridir. Iqtisodiy tsikl J Inqiroz Turg’inlik Jonlanish Yuksalish Iqtisodiy tsikl fazalari Har qanday iqtisodiy tsikilning birinchi fazasi inqiroz hisoblanadi.Manashu inqirozda ishlab chiqarishning pasayishi ifodalanadi. Inqiroz fazasi Turg’unlik fazasi Bu fazada ishlab chiqarish darajasining barqarorligi ta’minlansada, u inqiroz boshlanishidan oldingi darajaga nisbatan ancha past bo’ladi. Narxlarning pasayishi to’xtab, ssuda foizlari pasayadi, tovar zaxiralari barqarorlashadi. Biroq ishsizlikning yuqori darajasi saqlanib qoladi. Turg’unlik fazasi davomida iqtisodiy faollik jonlanishi uchun sharoitlar vujudga kelishi nihoyasiga yetadi. Jonlanish fazasi Bu fazada ishsizlik darajasi bir oz qisqarib, ishlab chiqarish darajasi sekin asta ko’tarilib, ssuda foizi o’sa boshlaydi. Iqtisodiyotning bandlik darajasining ortishi va foyda hajmining tezlik bn o’sishi jonlanish fazasining yuksalish bosqichiga o’sib o’tishiga imkoniyat yaratadi. Yangi tsikl yuksalishning boshlang’ich nuqtasi hisoblanadi. Yuksalish fazasi Bu fazada ishchi kuchiga bo’lgan talabning kengayishi, ishsizlikning birmuncha kamayishiga hamda ish haqqining o’sishiga olib keladi, buning oqibatlarida iste’mol tovarlari to’loviga qodirlik talab kengayib boradi. Piravard talabning oshishi, o’z navbatida, iste’mol tovorlar ishlab chiqaruvchi tarmoqlarga, bozorni kengaytirishga jadal turtki beradi.Raqobat va foyda ketidan quvish oqibatida nomutanosibliklarning to’planib borishidan iborat zanjirli reaksiya tezlashadi. Bu bilan yangi inqiroz muqarrar bo’lib qoladi. Iqtisodiy tsikl nazariyalari. Tsikllarning asosiy turlari. Ko’pchilik hozirgi zamon iqtisodchilari iqtisodiy tsikllarning ob’ektiv tavsifini tan olib, bu hodisani unga ta’sir ko’rsatuvchi ichki va tashqi omillarni taxlil qilish orqali o’rganishni tavsiya qiladi. Iqtisodiy tsikillarni tashqi omillarning mavjudligi bilan tushuntiruvchi nazariyani eksternalnazariya deb ataladi. Tashqi omillarga iqtisodiy tizimdan tashqarida yotuvchi va iqtisodiy hodisalarning davriy takrorlanishini keltirib chiqaradigan omillar kiritiladi. Bu tashqi omillar ichidan quyidagilarni ajratib ko’rsatish mumkin: 4 2
1 Urushlar,inqilobiy o’zgarishlar va boshqa siyosiy o’zgarishlar Oltin,uran,neft va boshqa qimmatli resurslari yirik konlarining ochilishi Yangi hududlarning ochilishi va bu bilan bog’liq ravishda axolining migratsiyasi,yer shari aholisi sonining o’zgarib turishi Ishtimoiy ishlab chiqarishni tarkibini tubdan o’zgartishga qodir bo’lgan texnikalar,tadqiqotlar va innavatsialar natijasidagi qudratli o’zgarishlar Bu nazariyaning mohiyati ko’proq jamg’arib, samarali darajada iste’mol qilmaslik jamiyatni tsikilli rivojlanishining sababi qilib ko’rsatadi. Yetarlicha iste’mol qilmaslik nazariyasi 2 3 1 Mablag’ jamg’arish, boshqacha aytganda xazinaga aylantirish turg’unlikka olib kelishi mumkin, chunki bu mablag’ investitsiyalash uchun foydalanilmaydi. Pulni jamg’arish iste’mol tovarlariga talabning qisqarishiga olib keladi, chunki u iste’molga sarflanmaydi. Natijada investitsiyaga nisbatan pul shaklidagi jamg’arma hajmi o’sib boradi va uning natijasida iste’mol tovarlariga talab kamayib boradi, taklif esa ortadi, narx pasayadi, iste’mol tovarlaribozoridagi qiyinchiliklar inqirozga olib keladi.
Tsikllarning asosiy turlari Inqirozlarning mazmuni va turlari Iqtisodiy inqiroz bu ishlab chiqarish hajmining keskin tushib ketishidir Takror ishlab chiqarishdagi beqarorlik Ishlab chiqarish jarayonidagi nomutanosiblik Ishlab chiqarish bilan iste’molning bir biriga mos kelmasligi Talab va taklif o’rtasidagi muvozanatning buzilishi Inqiroz sabablari Xo’jalik tizimida muvozanatning buzilishi miqiyosiga ko’ra Iqtisodiyotdagi muvozanatning buzilishiga ko’ra Takror ishlab chiqarish nisbatlarining buzilishi tavsifiga ko’ra
Inqirozlar turlari Iqtisodiyotda muvozanatning buzilishini muntazam yoki aksincha tarzda yuz berishga ko’ra davriy, oraliq, nomuntazam inqirozlarga ajratish mumkin ma’lum vaqt mobaynida takrorlanib turadi. Davriy inqirozlar To’liq tsikl bo’yicha yuz bermaydi. Tsiklning biron bir fazasida to’xtatiladi. Ular nisbatan uncha chuqur bo’lmay, qisqa muddat davom etadi. Oraliq inqirozlar Biron bir alohida sabablarga ko’ra yuz beradi. Masalan, tabiiy ofat, to’fon, qurg’oqchilik tufayli iqtisodiy tang axvolga tushib qolishi mumkin. Nomuntazam inqirozlar Ayrim sohalardagi inqirozlar Pul-kredit sohasidagi inqiroz Valyuta inqirozi Birja inqirozi Ekologik inqiroz Tarmoqlar inqiroz Tarkibiy inqirozlar Agrar inqirozi Bu qishloq xo’jaligidagi iqtisodiy inqirozlardir. Bu inqirozlarni ishlab chiqarishning ayrim sohalari bilan tarmoqlar rivojlanishi o’rtasidagi chuqur nomutanosibliklar keltirib chiqaradi. Bu ma’lum bir tarmoqni qamrab, ishlab chiqarishning tarkibiy o’zgarishi yoki normal xo’jalik aloqalarining buzilishi tufayli yuz beradi. Atrof muhitning eng avvalo inson sog’lig’ini yo’qotish, umrini qisqartirishga olib keladigan darajada vaziyatni vujudga kelishida ifodalanadi Bu tanglik fond birjalari faoliyatidagi chuqur tushkunlikda ifodalanadi. Bunda milliy valyutaning obro’si tushib ketadi. Bankda valyuta zaxirasitugab, milliy valyuta kursitushib ketadi. Mamlakatda pul-kredit tizimining tang axvolga tushishi bo’lib, bunda tijorat va bank krediti qisqaradi. ETIBORINGIZ UCHUN RAHMAT 1-guruh Annayev Sardor. Baxtiyorov Jasur. Jumaboyev Danyor. Jumaboyeva Aziza. Download 182.08 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|