Makroiqtisodiy tahlil va prognozlash

ΔU=Retsession uzilish mikdori x Avtonom xarajatlar multiplikatori 
miqdori  
YAIMni to`liq bandlikning noinflyatsion darajasigacha pasaytirish uchun jami 
talab (jami xarajatlar) kamayishi zarur bo`lgan miqdor inflyatsion uzilish deyiladi. 
 
Agarda, ishlab chiqarish haqiqiy hajmi (Uo) potentsial (U*) hajmidan ko`p 
bo`lsa, jami xarajatlar ortiqcha hisoblanadi. Jami talabning ortiqchaligi iqtisodiyotda 
inflyatsiya jarayoniga olib keladi. Boshqacha aytganda jami talab hajmining jami 
taklif hajmidan qisqa muddatda katta bo`lishi oqibatida haqiqiy va potentsial YAIM 
hajmlari o`rtasida inflyatsion uzilish ro`y beradi (16-chizma).. Bu uzilishni bartaraf 
qilish uchun jami xarajatlarni kamaytirish, boshqacha qilib aytganda, jami talabni 
cheklash zarur. 
Y=E
E
E1=C+I+G+Xn 
A E E2=E1-ΔE 
inflyatsion 
uzilish 
B 
45
Y* Y0 Y

---

17 
16-chizma. Ishlab chiqarishning haqiqiy va potentsial hajmi o`rtasidagi 
inflyatsion uzilish. 
 
Grafikda bu jarayon muvozanatni A nuqtadan V nuqtagacha surishni 
anglatadi. Bu erda jami muvozanatli yalpi daromad hajmidagi (ΔU) qisqarish 
quyidagicha bo`ladi:
ΔU= -Inflyatsion uzilish miqdori x Avtonom xarajatlar multiplikatori 
miqdori.
Keynsning makroiqtisodiy muvozanat modeli yalpi talab- yalpi taklif modelini 
qisqa muddatli makroiqtisodiy siyosat maqsadlarida aniqlashtirgan bo`lib, uning 
xususiy xoli hisoblanadi. Yalpi talab va yalpi taklif modelidan farqli o`laroq, bu 
modelda baholar darajasi va ish haqi o`zgarmas miqdorlar hisoblanadi. Ayni shu 
sababga ko`ra tovar moddiy zaxiralarining o`sishi qisqa muddatda makroiqtisodiy 
muvozanatga erishishni belgilovchi omil bo`ladi.