Makroiqtisodiy tahlil va prognozlash

m = --------- = -----------

- MPC
Demak, iste`molga chegaralangan moyillik qancha katta bo`lsa, multiplikator 
samarasi ham shuncha yuqori bo`ladi. 
Multiplikatorning matematik mohiyati cheksiz kamayib boruvchi geometrik 
progressiyani anglatadi, ya`ni m=1+b+b1+b2+b3+b4+…+bn, bu yerda b=MPC. 
Tenglikning ikki tomonini b ga ko`paytiramiz: mb=b+b2+b3+b4+…+bn+1
endi birinchi tenglamadan ikkinchisini ayiramiz:
m-mb=1-bn+1 , m(1-b) =1-bn+1 
 Hisob -kitob natijalarini quyidagicha tasvirlaymiz: 
m = ( ‘n+1) / (1-b) 
b kasr son va bn+1 nolga juda yaqin bo`lgani uchun 
m = 1/ (1-b ) tenglik to`gri bo`ladi. 
Avtonom xarajlar multiplikatori miqdorining katta yoki kichikligi byudjet soliq 
siyosati samaradorligiga ta`sir ko`rsatadi. Davlat o`z xarajatlarini oshirayotganda, 
yoki investitsiya xarajatlarini oshirish choralarini ko`rayotganda, bu xarajatlar jami 
talabni qancha miqdorga oshirib yuborishi mumkinligini hisobga olishi zarur. 

---

15 
6. Retsession va inflyatsion uzilish. 
Agarda ishlab chiqarishning haqiqiy hajmi (U0) potentsial (U*) hajmidan kam 
bo`lsa, jami talab samarasiz hisoblanadi. Ya`ni, AD=AS tenglikka erishilgan 
bo`lsada, yalpi xarajatlar miqdori resurslarining to`liq bandligi darajasini 
ta`minlamaydi. Yalpi talabning yetishmasligi iqtisodiyotga depressiv ta`sir 
ko`rsatadi. 
 
E Y=E  
B E2 =E1
+ ΔE
 
E1=C+I+G+Xn 
 
Retsession uzilish 
E 
A 
Uo Y* Y 
15-chizma. Ishlab chiqarishning haqiqiy va potentsial hajmi o`rtasidagi 
retsession uzilish. 
YAMM (YAIM)ni to`liq bandlilikning noinflyatsion darajasiga qadar o`stirish 
uchun jami talab (jami xarajatlar) ko`paytirilishi zarur bo`lgan miqdor retsession 
uzilish deyiladi (15-chizma). 
Ishlab chiqarishda to`liq bandlikka erishish va retsession uzilishni yo`qotish 
uchun jami talabni rag’batlantirish va muvozanatni «A» nuqtadan «V» nuqtagacha 
surish lozim. Bu yerda muvozanatli yalpi daromadning o`sishi ΔU quyidagiga teng 
bo`ladi:

---

16