Maktabgacha ta’lim yo’nalishi bitiruvchi kurslar uchun yada savollari javobi fan: Bolalarni tabiyat bilan tanishtirish nazariyasi va metodikasi fanidan savollar

Fan: “Bolalar psixologiyasi va psixodiagnostikasi ”

1. 
   Bolalar psixologiyasi fanining maqsadi nimadan iborat?
   

Bolalar psixologiyasi- psixologiya fanining alohida tarmog’i bo’lib, u tirli yosh davrlarida bola psixik taraqqiyotining qonunyatlarini, shuningdek, bir yosh bosqichdan boshqasiga o’tish qonunyatlarini o’rganadi.Bolalar psixologiyasi fanining asosiy e’tibori tug’ulgandan yetuklik davrigacha inson psixikasi va ongining qanday rivojlanishiga qaratilgan

2. 
   Fanning metodlarini aytib bering.
   

Asosiy metodlar - ko’zatish va eksperiment - bola taraqqiyoti haqida ishonchli ma'lumot bera oladi. Yordamchi metodlar - test, so'rov, faoliyat mahsullarini o'rganish - tasvirlovchi ma'lumot berib, bu ma'lumot asosida faqatgina taxminlarni ilgari surish mumkin bo'ladi.

3. 
   Fan qanday tamoyillarga asoslanadi?
   

Faoliyat nazariyasi ong va faoliyat birligi tamoyiliga asoslangan

4. 
   Fanning qanday vazifalari mavjud?
   

Mazkur dasturdan fanni o`qitishda ko`zlangan maqsad va vazifalar, talabalar bilimiga qo`yiladigan talablar, fanni boshqa fanlar bilan aloqasi hamda fanni o`qitishda qo`llaniladigan vositalar, jihozlar, metod va texnologiyalar o`rin olgan. Shuningdek dasturda talabalarning mustaqil bilim egallashlari uchun zarur metodik tamoyillar qo`llashga e'tibor qaratiladi.

5. 
   Psixik taraqqiyot haqida turli nazariyalarning qarashlari.
   

Psixika taraqqiyoti – tug’ulgandan boshlab yosh davrlari o’tishi bilan psixika faoliyatining takomillashishidir. Psixik taraqqiyot bolaning insoniyat tarixi davomida to’plangan bilim va tajribalarni o’zlashtirishi hamda shaxs sifatida shakllanib borishi jarayonidan iborat.

6. 
   Fanning boshqa fanlar bilan uzviyligi.
   

Bola rivojlanishning turli tomonlarini har xil fanlar-anatomiya, fizalogiya, oily nerv faoliyati fizalogiyasi, gigena, enigrafiya va boshqalar o’rganadi. Tug’lgandan etuklik davrigacha bola psixik taraqqiyotini o’rganish esa psixologik bilimlarning maxsus sohasi-bolalar psixologiyasining zimasidadir.Chunki bolalar psixologiyasi bola psixik taraqqiyoti qonuniyatlari, rivojlanishning turli bosqichlarida bola psixikasiga xos xususiyatlar haqidagi fandir.

7. 
   CHaqaloqlik davri xakida umumiy tushuncha.
   

tug’ulish tabiatning chaqaloq organizimini kuchli larzaga keltiruvchi mo’jizadir. Bunda ona qornidagi barqaror muhitda yashagan jonzod favqulotda yangi sharoitga, son sanoqsiz hossa va hususiyatlarga ega bo’lagan qo’zg’ovchilar doirasiga tushadi. Avvalo chaqaloq organizimi ona organizimidan ajralaish sodir bo’lib ijtimoiy – tarbiya sharoitlariga ko’nikish davri kurashlar ostida o’tadi. Chaqaloq oragnizimi miqdor va sifat o’zgarishlariga tashqi olamning qarshiligi tasiriga duch keladi.
Inson zotining bir yoshgacha davrini nutiqgacha davr deb atash odat bo’lib qolgan. Bu davr mobaynida go’dak bosh miyya yarim sharlari 2 – signaler sistemasi faoliyati bilan bog’liq anchagina ishlar amalgam oshiriladi.

8. 
   YAsli yoshi davri necha yoshni o’z ichiga oladi va psixologik rivojlanishi
   

Xronlogik yosh inson tug’ilgandan boshlab necha yosh yashaganini ifodalaydi. Psixologik yosh esa inson psixik rvojlanishi darajasini aks ettirib, ko’pincha aqliy yosh deb ataladi. Aqliy yosh turli yoshdagi odamlar uchun mo’ljallangan maxsus test topshiriqlari orqali aniqlanadi. Aqliy yoshning xronologik yoshga nisbati bola psixik taraqqiyotning o’ziga hos ko’rsatkichi – intellektual rivojlanish koeffitsientini hosil qiladi, bu koeffitsient inglis tilidan olingan qisqartma IQ harflari orqali belgilanadi

9. 
   Bog‘cha yoshi davriga psixologik tasnif.
   

Psixik taraqqiyot manbalari muammolarini nazariy hal etish deganda ushbu muammo bilan shug'ulangan asosiy psixologik maktablar va yo'nalishlar vakillarining qarashlari tushuniladi. Bola psixikasini o'rganishning yanada samarali metodlarini qidirish bolalar psixik taraqqiyotiga xos xususiyatlar haqida aniqroq axborot olishga xizmat qiladigan metodlarni ishlab chiqishni anglatadi

10. 
    CHaqaloqning psixologik rivojlanishi.
    

Chaqaloqlik va go‘daklik davrining psixologik xususiyatlari ilk bolalik davrining psixik o‘sishi «Bolalar psixologiyasi va psixodiagnostikasi» fani orqali maktabgacha tarbiya muassasalaridagi bolalarning psixologik rivojlanishining taraqqiyotiga doir nazariy va amaliy bilimlar majmuasini berish imkonini beradi

11. 
    CHaqaloq va muhit.
    

Bolaning ona qornida o’sish davri onaning organizmiga uzviy bog’liq xolda kechadi. Chaqaloqning barcha xayotiy funksiyalari - ovqatlanish, nafas olish, nafas chiqarish, xavo xaroratining o’zgarishiga va atmosferadagi moddalar almashinuviga moslashish va xokazolar onaning organizmi orqali amalga oshadi.

12. 
    Go’dakning muloqotga kirishishi.
    

Inson zotining bir yoshgacha davrini nutiqgacha davr deb atash odat bo’lib qolgan. Bu davr mobaynida go’dak bosh miyya yarim sharlari 2 – signaler sistemasi faoliyati bilan bog’liq anchagina ishlar amalgam oshiriladi.

13. 
    CHaqaloq nerv sistemasining rivojlanishi.
    

Bola rivojlanishning turli tomonlarini har xil fanlar-anatomiya, fizalogiya, oily nerv faoliyati fizalogiyasi, gigena, enigrafiya va boshqalar o’rganadi. Tug’lgandan etuklik davrigacha bola psixik taraqqiyotini o’rganish esa psixologik bilimlarning maxsus sohasi-bolalar psixologiyasining zimasidadir.Chunki bolalar psixologiyasi bola psixik taraqqiyoti qonuniyatlari, rivojlanishning turli bosqichlarida bola psixikasiga xos xususiyatlar haqidagi fandir.

14. 
    1,5 yoshli bolada nutqning rivojlanishi.
    

Bolaning tug’ilganidan keyin bir yoshgacha bo’lgan davri nisbatan kam xarakat va «nutqsiz» taraqqiyot davridir. Bu davrda bolaning o’sishi va taraqqiyoti tor oila davrasidagi sharoitga va tarbiyaga bog’liq bo’ladi. Ammo shunday bo’lsa xam bu davr xar jixatdan juda ildam rivojlanish davridir.

15. 
    1-3 yoshgacha bo’lgan bolalar psixologiyasi.
    

Bolaning «men»ligini anglashi taxminan 3 yoshda paydo bo‘ladi, bunda bola shaxsiy olmoshni ishlata boshlaydi. Masalan: men, meniki, mendan va hakozo, o‘zining psixik sifatlarini anglash va o‘z-o‘ziga baho berish o‘spirinlik yoshida, borgan sari ko‘proq ahamiyat kasb eta boshlaydi.

16. 
    O’yin faoliyati haqida
    

Faoliyat nazariyasi ong va faoliyat birligi tamoyiliga asoslangan. Ushbu nazariyaga ko'ra, faoliyat. sub'ektning predmetli olam bilan bo'lgan ta'sirlashishi jarayoni bo'lib, bu jarayon unga o'z ehtiyojlarini qondirishi uchun imkoniyat beradi. Faoliyat - bu faol, maqsadga yo'naltirilgan jarayondir. Predmetlilik faoliyat bilan bog'liq. Ehtiyoj - individdan tashqarida bo'lgan, ammo individ normal hayot kechirishi, shaxsning rivojlanishi uchun kerak bo'lgan narsalarga nisbatan zaruratni his etish holati.

17. 
    O’yinning bola hayotida tutgan o’rni
    

Bolaga ta’lim va tarbiya berishga oid vazifalarni hal etishda pedagogika qanday qilib ta’lim-yarbiya berish kerakligini aytsa, psixologiya nima uchun aynan shunday qilish kerakligini aytsa, psixologiya nima uchun aynan shunday qilish kerakligini aniqlaydi. Masalan, pedagogika maktabgacha yoshdagi bolalar ta’lim va tarbiyasi o’yin usullaridan foydalanish kerakligini ta’kidlaydi. Psixologiya esa buning sababi ushbu davirda o’yin yetakchi faoliyat ekanligini tushuntiradi.

18. 
    YAsli yoshi bolasining rivojlanishi.
    

Bola rivojlanishning turli tomonlarini har xil fanlar- anatomiya, fizalogiya, oliy nerv faoliyati fizalogiyasi, gigena, enigrafiya va boshqalar o’rganadi. Tugi’lgandan yetuklik davrigacha bola psixik taraqqiyotini o’rganish esa psixologik bilimlarning maxsus sohasi-bolalar psixologiyasining zimmasidadir.

19. 
    O’yin turlari haqida ma’lumot bering.
    

Bolalar tarbiyasi tajribali kishilarga topshiriladigan bo‘ldi. Ular bolalarga mehnat ko‘nikma va malakalarini o‘rgatish bilan bir qatorda paydo bo‘lib kelayotgan diniy urf-odatlarning qoidalari, naqllar bilan bolalarni tanishtirar, yozishga o‘rgatar edilar. Ertaklar, o‘yin va raqslar, musiqa va ashula, butun xalq og‘zaki ijodi xulqni, hatti-harakatni, xarakterning muayyan belgilarini tarbiyalashda katta rol o‘ynaydi.

20. 
    Bola hayotida uchraydigan ziddiyat va qarama – qarshiliklar.
    

bolalikdan kattalikka o‘tish davri bo‘lib, fiziologik va psixologik jixatdan o‘ziga xos xususiyatlari bilan xarakterlanadi. Bu bosqichda bolalarning jismoniy va psixik taraqqiyoti juda tezlashadi, xayotdagi turli narsalarga qiziqishi, yangilikka intilish ortadi, xarakteri shakllanadi, ma‘naviy dunyosi boyiydi, ziddiyatlar avj oladi. o‘smirlik balogg‘atga yetish davri bo‘lib, yangi xislar, sezgilar va jinsiy xayotga taalluqli chigal masalalarning paydo bo‘lishi bilan ham xarakterlanadi.

21. 
    Bog‘cha yoshi davrida bolaning jismoniy va fiziologik rivojlanishi.
    

Bola hayotining har bir oyi uning jismoniy va psixik im-qoniyatlarining shakllanishidagi muhim davrdir. Ikki, uch oylik bola ham yangi tug‘ilgan chaqaloqdan ancha farq qiladi, uch yashar bola esa o‘z taraqqiyoti bilan bir yashar boladan birmuncha ustun turadi. Ilk bolalik davrda bolaning shaxsi, xarakteri, xulq-atvori ma’lum darajada tarkib topadi.

22. 
    4-5 yoshli bolaning nutqining rivojlanishi.
    

Bolaning nutqining rivojlanishi uning tug'ilishidan boshlanganiga qaramasdan, buning uchun zarur shart-sharoitlar allaqachon uterolga qo'yildi. Agar chaqaloq yaxshi eshitib ko'rsa, u til va mushaklarning mushaklariga ta'sir qiladigan nevrologik kasalliklarga ega bo'lmasa, unda u tovushlarning talaffuzini osongina boshqaradi. Muloqotni yaxshilash, jumladan, yangi so'zlarni o'zlashtirib olish uchun, muloqotda muloqot quvonch va foyda keltirishi uchun ishonch hosil qilishi kerak

23. 
    Aqliy rivojlanishda o’yin faoliyatining ahamiyati nimadan iborat?
    

Har qanday o‘yinning va o‘yin faoliyatining markazida bola katta kishilarning faoliyati va o‘zaro munosabatini, muomalasini o‘ziga xos tarzda aks ettirishi, takrorlashi imkoniyati turadi. SHunga ko‘ra o‘yin ijtimoiy ahamiyat kasb etib, bola insoniyat tomonidan asrlar davomida yarailgan qimmatli bilimlar, amaliy ko‘nikmalar, malakalar va odatlarni o‘rganishga imkon yaratadi, oqibatda uni shaxslararo muloqotning mohiyatiga olib kiradi.

24. 
    Tasvirlash faoliyati nima va uning psixologik rivojlanishga ta’siri.
    

Bolalar bog’chasi ta’lim-tarbiya dasturiga muvofiq tarbiyachi nutqni rivojlantirish, bolalarni atrofdagi hayot bilan tanishtirish, oddiy matematik tasavvurlarni, tasviriy faoliyat va qurish-yasash, harakat faoliyati ko’nikma hamda malakalarni tarkib toptirish maqsadlarida har xil turdagi mashg’ulotlarni o’tkazadi.

25. 
    Tasvirlash faoliyatining psixik rivojlanishga ta’siri.
    

Maktabgacha ta’lim muassasalarida 3-4 yoshli bolalarning kun tartibini uyushtirish. O’z-O’Ziga xizmat va xo’jalik mehnati, ularni guruh xayotini tashkil etishdagi o’rni. Bolalar bog’chasi ta’lim tarbiya dasturiga muvofiq tarbiyachi nutqni rivojlantirish bolalarni atrofdagi xayot bilan tanishtirish, oddiy maiyematik tasavvurlarni tasviriy faoliyat, qurish-yasash xarakat faoliyati ko’nikma va malakalarini tarkib toptirish maqsadlarida xar xil turdagi mashg’ulotlarni mashg’ulotlar asosida muloqotga kirishishni o’rgatish zarur xisrblanadi.

26. 
    Mehnat mashg‘ulotlari va uning ahamiyati nimadan iborat?
    

Bolalar mehnatining muhim belgisi uning ma`lum maqsadga qaratilganligidir. Kichik bog’cha yoshidagi bolalarning mehnati biror jarayonga oid harakat bo’lib, u faqat kattalarning rahbarligi natijasidagina amalga oshirilishi mumkin.

27. 
    Bolada mehnatsevarlik hissini qanday uyg‘otiladi?
    

Bolajon u bajarayotgan ish chindan ham foyda keltirayotganini bilishi, his etib turishi kerak. Bolaning oldida aniq qo'yilgan maqsad bo'lishi kerak, shunda u aniq nimaga erishish kerakligini bilib shunga ko'ra harakat qiladi. Kichkintoyga ish buyurar ekansiz, boladan ma'lum kuchni talab qiluvchi ishni tanlaganingiz ma'qul. Bola toza dasturxonni artib qo'yishi yoki toza idishni yuvib qo'yish kabi qalbaki ish buyurayotganingizni yaxshi fahmlaydilar.
Mehnat doimiy ko'rinishda bo'lishi lozim. Doimiy yuklatilgan, murakkab bo'lmagan vazifalar bolaga ijobiy ta'sir etadi. Siz topshirgan vazifalar bolada javobgarlik, mas'uliyat va ishni puxta bajarishni o'rgatadi. Bolada bunday yo'nalishda mehnatga ko'niktirish uning uchun juda qiziq bo'lib tuyulmagan vazifalarni ham bajarishdagi ko'nikmani hosil qiladi.

28. 
    Idrok jarayoni va idrokning bolalarda rivojlanishi.
    

Ilk yoshli bolalarda idrok juda erta rivojlana boshlaydi, chunki idrokning rivojlanishi sezgi a’zolarining, ya’ni analizatorlarning tobora takomillashishi bilan bog’liqdir. Lekin idrok faqat sezgi a’zolarigagina bog’liq jarayon emas. Idrok jarayonida sezgilardan tashqari odamning butun turmush tajribasi xam ishtirok etadi. Shuning uchun idrokning rivojlanishi turmush tajribasining tobora ortib borishi, odamning turli bilimlarga ega bo’lishi bilan xam o’zviy bog’liqdir. Anna shu nuktai nazardan olganda yangi tugilgan chaqaloqda tom ma’nodagi idrok bo’ladi, deyish juda kiyin. 1-2 oylik
chaqaloqlarda anglash elementi mutlaqo bo’lmasa xam ularda ixtiyorsiz dikkat bor deyish mumkin.

29. 
    Bolalarning xotirasi qanday bo’ladi?
    

yosh bolalarda aniq xotiraga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin. Tadqiqotchilar TBI bilan kasallangan bolalarni erta bolalik (ya'ni go'daklik) va kech bolalik davrida ko'rib chiqdilar. Topilmalar shuni ko'rsatdiki, kech bolalik davrida og'ir TBI bilan og'rigan bolalar aniq xotira shakllanishini saqlab, aniq xotirani zaiflashtirdilar. Tadqiqotchilar shuni ham aniqladilarki, erta bolalik davrida og'ir TBI bilan og'rigan bolalar aniq xotira va yashirin xotirani buzish ehtimoli ko'paygan.

30. 
    Diqqat va uning bolalarda rivojlanishi.
    

Faoliyat turlari yana ongning bevosita ishtiroki darajasiga ko‘ra ham farqlanadi. Masalan, shunday bo‘lishi mumkinki, ayrim harakatlar boshida har bir elementni jiddiy ravishda, alohida-alohida bajarishni va bunga butun diqqat va ongning yo‘nalishini talab qiladi. Lekin vaqt o‘tgach, bora-bora unda ongning ishtiroki kamayib, ko‘pgina qismlar avtomatlashib boradi. Bu oddiy tilga o‘girilganda, malaka hosil bo‘ldi deyiladi.

31. 
    Tafakkur operatsiyalarining bolalarda rivojlanishi.
    

Bir maqsadga qaratilgan ntidjali harakatlarni egallash bolani predmetlar bilan murakkabroq manipulyatsiyalarni bajarishga tayyorlaydi, uning e’tibori, xotirasi, konkret tafakkurini rivojlantiradi, uni aktiv va mustaqil qiladi.

32. 
    Bolalarning hayoli va uni o’stirish.
    

Hayol muhim psixik bilish jarayonlaridan biridir. Hayolning faoliyasiz o‘qituvchi gapirayotgan va darslarda yozilgan narsalarning tassavvur qilishni hamda ko‘rgazmali obrazlar bilan ishlashni bilmay turib, xech qanday o‘quv predmetni chinakkam o‘zlashtirishi mumkin emas

33. 
    Bolalarda harakterning shakllanishi.
    

Bola bilan gaplashayotganda kattalar predmet va ular bilan bo’ladigan harakatlarning harakterli belgilarini takidlashlari lozim: qush uchadi, koptok dumalaydi, kuchuk vovullaydi va hokazo.Agar bola predmet yoki harakatning nomini eshitayotganda ayni vaqtda ularni turli analizatorlar bilan idrok etsa: ko’rsa, eshitsa, silab tursa, ozi u bilan har xil harakatlar qilsa umumlashtirish qobilyati tezroq shakllanadi.

34. 
    Bolada qobiliyatni shakllantirish.
    

maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarning bilish qobiliyatlarini muntazam va rejadi ravishda rivojlantirib borish. bolalar bog’chasi tarbiya dasturida belgilangan eng oddiy bilimlar sistemasi bilan qurollantirish malaka va ko’nikmalarni shakllantirishdan iborat. ta’lim jarayonida bolalarda o’quv faoliyati asosida xosil qilinadi. ularni maktabga muvofaqiyatli o’qish uchun muhim shart sharoitlar yaratiladi.

35. 
    Bolalarni maktabga psixologik tayyorlash
    

Bolaning maktabda muvaffakiyatli o‘qishi ko‘p jihatdan ularning maktabga tayyorgarlik darajalariga bog‘lik. Bola avvalo maktabga jismoniy jihatdan tayyor bo‘lishi kerak. 6 yoshli bolalarning anatomik-fiziologik rivojlanishi o‘ziga xos tarzda kechadi. Bu yoshda bola organizmi jadal rivojlanadi. Uning ogirligi oyiga 150- 200 gm dan buyi esa 0,5 sm dan ko‘payadi. 6 yoshli bolalar turli tezliklarda yura oladilar, tez va engil yugura oladilar

36. 
    3-6 yoshli bola psixologiyasi.
    

Agar 3 yoshdan oshgan farzandingiz injiq, hamma takliflarga rad javobini berayotgan bo‘lsa, u 3 yosh krizis davrini boshidan kechirayotgan bo‘lishi mumkin. Bu davrda bola o‘zini onasining bir qismi emas, shaxs sifatida qabul qila boshlaydi. O‘zining xohishlari, fikrlari borligini tushunib yetadi. Lekin, u hozircha o‘zini qanday tutsa hammasi yaxshi bo‘lishini bilmaydi, tushunmaydi. Shuning uchun ham jim turmaslik uchun hamma narsa qilishi mumkin – tortishishi, yig‘lashi, g‘alva qilishi.

37. 
    Bolani maktabga psixologik jihatdan qanday tayyorlantiriladi?
    

Maktabgacha yosh davrida bilish jarayonlari va nutqning rivojlanishiga xos xususiyatlar. Maktabgacha yosh davrida emotsional-irodaviy sifatlarning rivojlanish xususiyatlari.7 yosh inqirozi, uning sabablari va alomatlari. Maktabga psixologik tayyorlik muammosi. Maktabgacha yosh davrining ijtimoiy-psixologik muammolari.

38. 
    Bolaning har tomonlama rivojlanishida tarbiyachining roli.
    

Bu borada nemis psixologi V.Shtern: ta‘lim psixik rivojlanishning orqasidan boradi va unga moslashadi, degan fikrni olg‘a surgan edi. Bu fikrga qarama-qarshi rus psixologi L.S.Vigotskiy bolaning psixik rivojlanishida ta‘lim va tarbiyaning yetakchilik roli bor, degan qoidani birinchi bo‘lib ilgari surdi va uni: ta‘lim rivojlanishidan oldinda boradi va uni o‘z orqasidan ergashtirib olib boradi, deb aniq ifodalab beradi.

39. 
    Bog‘cha psixologining vazifasi nimadan iborat?
    

o‘quvchilar shaxsini shakllantirishning muhim muammolarini, ta‘lim va tarbiyaning psixologik asoslarini o‘quvchilar bilan o‘qituvchilar, maktab psixologlari, maktab psixologlar bilan o‘qituvchilar o‘rtasidagi o‘zaro ta‘sirni hamda maktab psixologining etikasini o‘z ichiga oladi

40. 
    Bog‘cha psixologining vazifasi nimadan iborat.
    

o‘quvchilar shaxsini shakllantirishning muhim muammolarini, ta‘lim va tarbiyaning psixologik asoslarini o‘quvchilar bilan o‘qituvchilar, maktab psixologlari, maktab psixologlar bilan o‘qituvchilar o‘rtasidagi o‘zaro ta‘sirni hamda maktab psixologining etikasini o‘z ichiga oladi.

41. 
    Bog‘chada o’tkaziladigan mashg‘ulotlarning qanday ahamiyati bor?
    

Bu yoshdagi bolalar soatlab yolg‘iz xolda sevimli mashg‘ulotlari bilan shug‘ullanishlari mumkin va shu asosda ularda mehnatsevarlik va mustaqillik fazilatlari shakllanadi. Bu narsa ana shuning uchun muhimdirki, birinchi sinf o‘quvchilarining mehnat faoliyatida shaxsiy motivlar aniq namayon bo‘ladi.

42. 
    Ta’limiy mashg‘ulot qanday mashg‘ulot?
    

Bolaga ta’lim va tarbiya berishga oid vazifalarni hal etishda pedagogika qanday qilib ta’lim-yarbiya berish kerakligini aytsa, psixologiya nima uchun aynan shunday qilish kerakligini aytsa, psixologiya nima uchun aynan shunday qilish kerakligini aniqlaydi. Masalan, pedagogika maktabgacha yoshdagi bolalar ta’lim va tarbiyasi o’yin usullaridan foydalanish kerakligini ta’kidlaydi. Psixologiya esa buning sababi ushbu davirda o’yin yetakchi faoliyat ekanligini tushuntiradi.

43. 
    Bolalarning irodasi va uni rivojlantirish.
    

insonning ongli ravishda o’z oldiga qo’ygan maqsadi sari ichki psixologik to’siqlarni xam yengib o’tgan xolda amal qilish qobiliyati. Boshqacha aytganda, iroda qo’yilgan maqsadga muvofiq amal qilishga xamda bunda ushbu maqsadga erishishga to’sqinlik qilishi mumkin bo’lgan istaklar va mayllarni bostirishga qodirlikda namoyon bo’ladi

44. 
    Didaktik o’yinlar va ularning axamiyati.
    

Didaktik o‘yinlarda bolalar o‘zlarida tabiatdagi narsa va hodisalar, hayvonlar va o‘simliklar haqida
mavjud bo‘lgan bilimlarni aniqlaydilar, mustahkamlaydilar, kengaytiradilar. Ko‘pgina o‘yinlar bolalarni umumlashtirish hamda turkumlashga o‘rgatadi Ajoyib qopcha», «Gul magazini» kabi o‘yinlarni o‘z ichiga oladi.

45. 
    Bola psixikasini rivojlantirishda ota – onaning roli.
    

odatda bir xil yoshda bo’lgan bolalar o’rtasida idrok etish, muloqot qilish va o’zaro munosabatlarni shakllantirish tajribasi. Bolalar do’stligi asosida bir tomondan sherikka nisbatan mayl, shu jumladan uning tashqi jozibasiga qoyil qolish va uning malakalarini tan olish xissi yotsa, ikkinchi tomondan yolg’izlikdan qochish va o’zligini namoyon qilish istagi yotadi. Maktabgacha yoshdagi bolalar do’stligiga ota onalarning fikr muloxazalari va tarbiyachilarning baxolari katta ta’sir ko’rsatishi mumkin.

46. 
    Psixik rivojlanishda sayrlarning roli qanday?
    

Sayrlarni metodik jihatdan to’g’ri tashkil etish esa puxta harakatlar va muvozanatli yurishni shakllantirish uchun katta ahamiyatga ega.Kuz – qish faslida va ilk bahorda kunlar sovuq bo’lganida yaxshi yurishga o’rgangan bolalargina sayrga olib chiqiladi.Issiq kiyimda (piyma, reytuz, po’stin, shapka, sharf bilan) yaxshi yurolmaydigan va kunduzi ikki marta uxlash rejimiga o’rgangan bolalar sayrga chiqish o’rniga ularni ochiq havoda ( ayvonda yoki sayr xonasida) uxlatish tavsiya qilinadi.

47. 
    Bog‘cha bilan oila hamkorligi.
    

Munosabatlar tizimida yangilik — oiladan tashqari majburiyatlar va majburiy o'quv faoliyatining paydo bo'lishi yuz beradi. Bu davrda munosabatlar tizimi ob'ektiv zarurat talablari bilan belgilanadi. Shu tariqa V.N.Myasishchev insonning psixik rivojlanishi uning atrof voqelik va eng avvalo boshqa odamlar bilan bo'lgan munosabatlari tizimining murakkablashib, kengayib borishiga bog'liq bo'ladi, degan g'oyani ilgari suradi.

48. 
    O’yinning bola hayotida tutgan o’rni
    

maktabgacha yoshdagi bolalar ta’lim va tarbiyasi o’yin usullaridan foydalanish kerakligini ta’kidlaydi. Psixologiya esa buning sababi ushbu davirda o’yin yetakchi faoliyat ekanligini tushuntiradi.

49. 
    Bolalar psixologiyasi fanining rivojlanish tarixi.
    

Vigotskiy (1896-1934) eng mashhur rus psixologi va faylasuflaridan biridir. Olim o'z ilmiy qarashlarida ilgari surgan ko'plab g'oyalar bevosita bolalarning psixik taraqqiyotiga oiddir. L.S.Vigotskiyning oliy psixik funksiyalar shakllanishi haqidagi qonuni bolalar tarbiyasi va ta'limini amalga oshirishda katta ahamiyatga ega.

50. 
    Bolalar psixologiyasi faniga xissa kushgan olimlar va ularning tajribalari.
    

L.S. Vigotskiyning fikricha, muhit oliy psixik funksiyalarning taraqqiyot manbaidir. Muhitning taraqqiyotdagi roli yosh o'tishi bilan o'zgarib boradi. Shuning uchun muhitni absolyut emas, nisbiy qabul qilish kerak.