Maktabgacha yoshdagi bolalar jismoniy tarbiya nazariyasi va metodikasi

Ta’limning frontal, guruhiy va individual metodlari 
birligi va ularni optimal tarzda birga qo‘shib olib borish 
prinsipi. Bu prinsip xatti-harakatlarni sifatli bajarishga 
erishishda bolalarning emotsional – ongli, maqsad ko‘zlangan 
faoliyatidagi yagona yo‘nalganlikni, ta’limning turli 

---

24
metodlari qo‘llanilganda uyushqoq- likni ko‘zda tutadi. 
Chunonchi: frontal metod qo‘yilgan vazifani bir vaqtda, 
ongli va ahil ravishda bajarishni talab etadi; guruhiy metod 
mas’ul, mustaqil va o‘zaro yordamni rag‘batlantirishni talab 
etadi; individual metod tarbiyachining ba’zi bolalarga zarur 
yordam berishi va ancha tayyorgarligi bor boshqa bolalarga 
nisbatan talabchanlikni oshirishda ifodalanadigan differensial 
rahbarligini talab qiladi. Ta’lim metodlarining yuqorida sanab 
o‘tilgan metodlardan foydalanish, bolalar bilan olib boriladigan 
tarbiyaviy sog‘lomlashtirish vazifalarini samarali bajarishga 
xizmat qiladi.
Talablarni asta-sekin oshirib borish prinsipi. Bu 
prinsipning asosiy sharti bola oldiga birmuncha qiyin vazifalar 
qo‘yish va bajartirish hamda yuklama ko‘lamini va faolligini 
asta-sekin oshirib borishdan iboratdir.
Hayot uchun muhim bo‘lgan rang-barang malaka va ko‘- 
nikmalarga bajariladigan mashqlarni yangilab va o‘zgartirib 
turish bilangina erishish mumkin. Mashqlarni yangilash 
jarayonida harakat, malaka va ko‘nikmalarining hajmi 
kengayadi va boyiydi. Bu bolaga yangi harakat faoliyatini 
o‘zlashtirishga, o‘zlashtirgan harakatlarni takomillashtirishga 
yordam beradi.
Harakat faoliyati formalarini murakkablashtirish bilan 
birga bolaning kuchiga yarasha beriladigan jismoniy yuklama 
asta- sekin oshib boradi. Bu jismoniy fazilatlarning rivojlanish 
qo- nuniyatlari nisbatan bolaning kuchi, chidamliligi, tezkorligi 
bilan belgilanadi.
Izchillik, muntazamlilik va yuklamani dam olish bilan 
almashtirib turish ham majburiy shart hisoblanadi. Yangi 
birmuncha murakkab mashqlarni bajarishga o‘tish, yuklamaga 
nisbatan shakllanayotgan ko‘nikma va moslashishlarning 
mustahkamlanishiga ko‘ra sekin-asta kechishi lozim: yangi, 
yuqori darajada shug‘ullanganlikka erishish imkoniyatini 
yaratadigan moslashishga oid o‘zgarish uchun muayyan vaqt 
talab etiladi.
Ko‘rib o‘tilgan barcha prinsiplar o‘z mazmuniga ko‘ra 
o‘zaro kirishuvchan va mushtarakdir. Ularning barchasi o‘zida 

---

25
yagona va faqat shartli ravishda alohida holda qaraladigan bir 
jarayonning muayyan jihatlarini va qonuniyatlarini aks ettiradi. 
Shuning uchun ko‘rsatib o‘tilgan barcha prinsiplar faqat o‘zaro 
aloqadorlikdagina amalga oshirilishi mumkin.