Ma'lumotlarni relyatsion bo'lmagan ma'lumotlar bazalarida saqlash

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI URGANCH FILIALI

KOMPYUTER INJINERING FAKULTETI
AXBOROT TEXNOLOGIYA KAFEDRASI
KATTA MA’LUMOTLARNI QAYTA ISHLASH TEXNOLOGIYALARI FANIDAN

MUSTAQIL ISH

MAVZU: Ma'lumotlarni relyatsion bo'lmagan ma'lumotlar bazalarida saqlash.

Guruh: 911-20

Bajardi: Sultanov Boburbek
Tekshirdi: Xakimov Zoxid
URGANCH 2023
MAVZU: Ma'lumotlarni relyatsion bo'lmagan ma'lumotlar bazalarida saqlash.
Reja:

1. 
   Ma'lumotlarni relyatsion bo'lmagan ma'lumotlar bazalarida saqlash.
   
2. 
   Ma'lumotlarda uchraydigan xatolar.
   
3. 
   Xatolarni bartaraf etish uchun ma'lumotlarni tozalash usullari.
   
4. 
   Ma'lumotlar formatini yoki qiymatlarini o'zgartirish uchun ma'lumotlarni o'zgartirish usullari.
   
5. 
   Ma'lumotlardan yangi bilimlarni olish uchun ma'lumotlarni tahlil qilishning usullaridan foydalanish.
   
6. 
   Ma'lumotlar ishonchliligi va xavfsizligini ta'minlash .
   

Ma'lumotlarni relyatsion bo'lmagan ma'lumotlar bazalarida saqlash.
Relyatsion (birlashtirilgan) ma'lumotlar bazalari, ma'lumotlarni o'zaro bog'lovchi munosabatlarga ega bo'lgan, ma'lumotlarni bir-biriga bog'lash imkoniyatini beradigan tizimlardir. Bu tur bazalar, ma'lumotlarni bir-biriga bog'lash, ulardan foydalanish va ulardan so'rovlar yaratishga imkon beradi. Lekin, ma'lumotlarni bog'lash uchun birinchi navbatda biror turiqliqlikni ta'minlash zarur emasligi sababli, ularning to'liq integratsiyalashgan yoki bog'lovchi relatsiyalardan mahrum ma'lumotlar bazalari kerak bo'lishi mumkin. Relatsion bo'lmagan ma'lumotlar bazalari esa, ma'lumotlarni o'z ichiga olish, fayllarda yoki oddiy formatlarda saqlashga yo'nalib yotadi. Bu turiqlik, ma'lumotlarning o'zgarishmaslikligi, oson yozilishligi va o'qilishligi bilan bog'liq bo'lishi mumkin. Bundan tashqari, ular odatda biror mahsulot yoki tizim uchun ma'lumot saqlashning oddiy va kerakli bo'lishi uchun ishlatiladi. Relatsion bo'lmagan ma'lumotlar bazalari yoki oddiy fayllar, kerakli ma'lumotlarni saqlashda va ulardan foydalanishda qulaylikni ta'minlash uchun ishlatiladi. Bunday bazalar ma'lumotlar o'zgarishlari uchun kamchiliklarga sabab bo'lishi mumkin, chunki ular o'zaro bog'lovchilarni o'rnatingan relatsion bo'lmagan ma'lumotlar bazalariga nisbatan kam integratsiyaga ega. Bu esa ma'lumotlarning raqobatli va to'liq tahlilini, masofaviy ishlashni yoki ko'rsatishni to'xtatishi mumkin. Bunday ma'lumotlarni saqlash, masalan, Excel fayllarida yoki fayl tizimlari orqali amalga oshirilishi mumkin bo'lgan oddiy saqlash usullari bilan bir xil. Ularning o'zining afzalliklari va cheklovlari mavjud, va ular ma'lumotlarni tizimlar orqali integratsiyalash va tahlil qilishni ta'minlashga imkon beradigan boshqa ma'lumotlar bazalariga nisbatan kam qulayliklarga ega bo'lishi mumkin. Agar siz bir ma'lumotlar bazasini (misol uchun, Excel faylini) o'rganishni xohlaysiz, lekin uningda relatsion bo'lmagan ma'lumotlar bazasi sifatida turli turdagi ma'lumotlarni (masalan, ism, familiya, manzil, telefon raqami va boshqa identifikatsiya ma'lumotlari) saqlash mumkin. Bunday ma'lumotlar bazasida har bir qator o'ziga xos bo'ladi va ularga alohida qo'llanma (masalan, shaxslar to'g'risida ma'lumotlar) kiritish mumkin bo'ladi. Lekin, ular orasida birlashuvchi bog'lovchilar yoki o'zaro bog'lovchilar yo'q. Agar siz shaxslar haqida ma'lumotlarni saqlashni istaysiz, lekin ularni bir-biriga bog'lashga zarur yo'q, misol uchun, har bir qatorda faqatgina shaxsning ma'lumotlari (ism, familiya, yoshi, manzili va boshqalar) bo'lishi mumkin. Bu tur ma'lumotlar bazasi relatsion bo'lmagan ma'lumotlar bazasiga misol bo'lishi mumkin. Relatsion bo'lmagan ma'lumotlar bazasining ko'pincha afzalliklari, ularning o'z ichiga olishni va ularni qo'llab-quvvatlashni osonlashtirishi, ammo ularga integratsiyani kamroq qilishi bo'lishi mumkin. Bu esa ularning ko'rsatish va tizimlar orqali ishlashni cheklashiga olib kelishi mumkin. Relatsion bo'lmagan ma'lumotlar bazalarining afzalliklari va qulayliklari kerakli ma'lumotlarni saqlashda va ular bilan ishlashda bir qancha afzalliklarga ega bo'lishi mumkin:

1. Oddiylik va Qulaylik: Oddiy fayl formatlari (masalan, Excel, CSV) yoki oddiy ma'lumotlar bazalari ma'lumotlarni saqlash va ularga kirishni osonlashtiradi. Ular o'qilishi va yozilishlari juda oson.

2. Ko'plab Formatlarni Qo'llab-quvvatlash: Bir nechta ma'lumot turi (matn, sonlar, datalar va boshqalar) birlikda saqlanishi mumkin. Bu esa turli ko'rsatkichlarni saqlashga imkon beradi.
3. Soddalik: Ular odatda ma'lumotlarni saqlash uchun ishlatiladigan oddiy tizimlardir, shuningdek, Excel fayllari, fayl kataloglari va boshqalar. Ular o'rganish va ishlashning osonligi sababli tez-tez ishlatiladi.
4. Integratsiya va O'zgarmaslik: Ular odatda o'zgarishsiz, odatda integratsiya qilinishi kerak bo'lmagan ma'lumotlarni saqlash uchun ishlatiladi. Bu esa ularning qo'llanishini osonlashtiradi, lekin ularni birlashtirish va qo'llab-quvvatlashga imkon berishmaydi.
5. Maxfiylik: Bunday bazalar odatda birlashgan bog'lovchi qurilmalar orqali yaratilmaydi, shuningdek, ular o'zlarining maxfiylikni o'zi ta'minlaydi. Bu esa ma'lumotlarni o'zi yoki o'zi tizimlar orqali himoya qilishga imkon beradi.
6. Ma'lumotlarni Tahlil Qilishning Qiyinligi: Ular odatda relatsion bo'lmagan ma'lumotlar bazalariga nisbatan ma'lumotlarni tahlil qilishda qiyinliklar yuzaga keltirmaydi. Ma'lumotlarning ko'rsatkichlarini analiz qilish va ularni birlashtirish kamroq qiyinliklar tug'risidagi ma'lumotlarni aniqlashga olib kelishi mumkin.
Relatsion bo'lmagan ma'lumotlar bazalari oddiylik va qulayliklarini ta'minlashda yordam beradi, ammo ularning integratsiyasi va ma'lumotlar orqali ishlashni cheklashda cheklanishi mumkin bo'lgan afzalliklari mavjud. Bu turiqlik, ularni integratsiyalashni qiyinlash, raqobatli ma'lumotlarni aniqlash va ulardan foydalanishda qiyinliklar tug'risidagi qiyinliklarni tug'risidagi ma'lumotlar tarqatish bilan bog'liq bo'lishi mumkin. Relatsion bo'lmagan ma'lumotlar bazalarining kamchiliklari va cheklovlari mavjud bo'lishi mumkin, ular oddiylik va qulayliklarini saqlashga qaramay, ma'lumotlarni integratsiya qilish, qo'llab-quvvatlash va tahlil qilish jarayonlarida qiyinliklar tug'risidagi muammoatlarga olib kelishi mumkin. Bunday bazalar bilan bog'liq kamchiliklar quyidagilardan iborat bo'lishi mumkin:
1. Ma'lumotlar integratsiyasi: Relatsion bo'lmagan ma'lumotlar bazalari o'z ichiga olishda mo'ljallanganligi uchun boshqa tizimlar bilan integratsiya qilinishi qiyinliklar tug'risidagi muammoatga olib kelishi mumkin.
2. Qo'llanish cheklanishi: Bunday bazalar ma'lumotlarni integratsiya qilish va ulardan foydalanishda cheklovlar yaratishi mumkin, shuningdek, ularda o'zgarishsiz integratsiya o'rnatingan relatsion bo'lmagan ma'lumotlar bazalariga nisbatan kam integratsiya bo'lishi mumkin.
3. Ma'lumotlar qo'llab-quvvatlashida cheklovlar: Relatsion bo'lmagan ma'lumotlar bazalari boshqa tizimlar yoki dasturlar bilan ma'lumotlarni birlashtirish va ulardan foydalanishda cheklovlar tug'risidagi muammoatga olib kelishi mumkin.
4. O'zgarishsizligi: Bunday bazalar odatda o'zgarishsiz ma'lumotlarni saqlash uchun ishlatiladi, shuningdek, ularning ma'lumotlarni integratsiyalash va o'zgartirishga imkon berishmaydi.
5. Ma'lumotlar tizimlar orqali qo'llab-quvvatlanishi cheklovlar tug'risidagi muammoat: Relatsion bo'lmagan ma'lumotlar bazalari ma'lumotlarni birlashtirish, ulardan foydalanish va ulardan tahlil qilishda cheklovlar yaratishga olib kelishi mumkin.
Bu cheklovlar va muammoatlar, relatsion bo'lmagan ma'lumotlar bazalarining tahlil qilishda, integratsiyalashda va ma'lumotlar o'zgartirilgandan so'ng qo'llanishda muammolar tug'risidagi ko'plab muammoatlarni yaratishi mumkinligini ko'rsatishi mumkin. Bu esa ularni birlashtirish, ulardan foydalanish va ulardan tahlil qilishda kamchiliklar tug'risidagi muammoatlarni yaratish mumkin.
Relyatsion bo'lmagan ma'lumotlar bazasidan ma'lumotlarni saqlash uchun oddiy fayllar (masalan, Excel, CSV) yoki oddiy fayl tizimlari (masalan, Google Sheets) foydalaniladi. Bu oddiy fayllar va tizimlar, ma'lumotlarni ko'rsatish, tahrir qilish va saqlashda qulayliklar ta'minlash uchun ishlatiladi. Ularning foydalanishning asosiy qadami quyidagicha bo'lishi mumkin: