Ma'lumotlarni relyatsion bo'lmagan ma'lumotlar bazalarida saqlash

Ma'lumotlar ishonchliligi va xavfsizligini ta'minlash .
Relyatsion bo'lmagan ma'lumotlar bazalarida ma'lumotlarni saqlashda ishonchlilik va xavfsizlikni ta'minlashning bir qancha muhim qoidalari mavjud:
1. Dasturlar va Tizimlar Xavfsizligi: Dasturlar va tizimlar o'zlarining xavfsizlik protokollarini qo'llab-quvvatlashi kerak. Bu, ma'lumotlarni shifrlash, autentifikatsiya, va autorizatsiya protokollarini ta'minlash orqali amalga oshiriladi.
Dasturlar va tizimlar xavfsizligi, dasturlar, tizimlar, yoki ma'lumotlar bazalari to'g'risida xavfsizlikni ta'minlashda muhimdir. Bu, maxfiylikni ta'minlash, ma'lumotlarni to'g'ri saqlash va hech kimga ruxsat berilmagan kirishlarni cheklashni o'z ichiga oladi. Quyidagi muhim xavfsizlik chora-tadbirlaridan ba'zilari:
Xavfsizlik Protokollarini Qo'llash: Ma'lumotlarni o'z ichiga oladigan dasturlar va tizimlar xavfsizlik protokollaridan foydalanish. Bu protokollar, ma'lumotlarni shifrlash, autentifikatsiya (kirishni tasdiqlash) va autorizatsiya (huquqlarni belgilash)ni ta'minlashda ishlatiladi.
Regular Xavfsizlik Testlari: Dasturlar va tizimlar xavfsizlik standartlariga mos ravishda yilda bir nechta xavfsizlik testlari o'tkazilishi kerak. Bu testlar, potentsial xavfsizlik xatolarini aniqlash va ularni tezda bartaraf etishga yordam beradi.
Ma'lumotlarni Shifrlash: Ma'lumotlarni shifrlash, ularni hech kimsizga yoki ushbu ma'lumotlarga kirish huquqiga ega bo'lmagan kimsalarga yetkazishning oldini oladi.
Kechirimsizlik (Access Control): Foydalanuvchilar, dasturlar va tizimlar faoliyati uchun kerakli huquqlarga ega bo'lishi lozim. Kechirimsizlik, ma'lumotlarga ruxsat berish, o'qish, yozish, va o'chirish huquqlarini belgilash orqali amalga oshiriladi.
Monitoring va Auditing: Dasturlar va tizimlar faoliyatini kuzatish, ma'lumotlarga kim, qachon va qanday kirishi haqida monitoring o'tkazilishi kerak. Bu, dasturlar va tizimlar xavfsizligi uchun ko'rsatkichlarni aniqlashga yordam beradi.
Regular Software Updates (Dasturlarning Yangilashlari): Dasturlar va tizimlar yangilanib turishi, xavfsizlik muammolarini bartaraf etishga yordam beradi. Yangilanishlar xavfsizlik bo'shliqlarini to'ldiradi va so'nggi xavfsizlik ta'limotlarini o'z ichiga oladi.
Backup va Recovery: Ma'lumotlarni cheklovlar orqali yozish (backup) va ulardan foydalanish, ma'lumotlar bazasidagi xatolar yoki yo'qotishlarni tiklash uchun muhimdir.
Dasturlar va tizimlar xavfsizligi, ma'lumotlar bazasidagi ma'lumotlarni himoya qilishda kritik ahamiyatga ega. Bu muhim xavfsizlik chora-tadbirlari, ma'lumotlarni hakerlardan, yo'qotishlardan va boshqalar tomonidan kelishmoqchi bo'lgan xavfli amallardan himoya qiladi.
2. Shifrlash (Encryption): Ma'lumotlarni shifrlash, ma'lumotlar bazasidagi ma'lumotlarni shifrlab turishni ta'minlaydi. Ma'lumotlar bazasidagi ma'lumotlarni yozish va o'qish jarayonida shifrlash, ma'lumotlarni xavfsizlik altida turishini ta'minlaydi. Shifrlash, ma'lumotlarni himoya qilish uchun ma'lumotlarni kodlash, bo'g'ini ifodalash va ulardan to'g'ri ma'lumotga o'tqazish jarayonidir. Bu, ma'lumotlar bazasidagi ma'lumotlarni og'irlikka sabab bo'lmadan himoya qilishning keng doirasidagi usullardan biridir. Shifrlash, ma'lumotlarni hakerlardan himoya qilishda va maxfiylikni ta'minlashda juda kritik ahamiyatga ega. Bu, ma'lumotlar bazasidagi ma'lumotlarni himoya qilishda, ularga hech kimsa tomonidan kirishni oldini oladi va maxfiylikni ta'minlashda keng doirasidagi usullardan biridir.
3. Avvalgi Variantlarga Qarshi Himoya: Ma'lumotlar bazasidagi ma'lumotlarni to'g'ri formatda, avvalgi hujjatlardan tozalash orqali qo'llash. Bu, garchi o'chirilgan ma'lumotlar ham vaqtincha olish mumkin bo'lsa, ularni olish va foydalanishni oldini olish uchun muhimdir. Avvalgi variantlarga qarshi himoya, ma'lumotlar bazasidagi avvalgi yoki o'chirilgan ma'lumotlarni himoya qilishni, ularni erkin olish va foydalanishni cheklashni ifodalaydi. Bu, ma'lumotlar bazasidagi eski ma'lumotlarni himoya qilishning keng doirasidagi bir qismidir. Tozalangan ma'lumotlarni saqlash, foydalanuvchilar uchun ma'lumotlarga qaytarishni cheklash va maxfiylikni ta'minlashda kritik ahamiyatga ega. Bu, ma'lumotlar bazasidagi ma'lumotlarni himoya qilishda, ularga hech kimsa tomonidan kirishni oldini oladi va maxfiylikni ta'minlashda keng doirasidagi usullardan biridir.
4. Xavfsizlik Protokollarini Qo'llash: Ma'lumotlarni saqlashda HTTPS yoki SSH kabi xavfsizlik protokollaridan foydalanish juda muhimdir. Ular ma'lumotlarni almashish va uchirish jarayonlarida xavfsizlikni ta'minlashga yordam beradi. Xavfsizlik protokollari, ma'lumotlarni himoya qilish uchun o'zgaruvchan standartlar va protokollar jadvali hisoblanadi. Ular ma'lumotlar bazasidagi ma'lumotlarni shifrlash, amalni tasdiqlash, kirishlarni cheklash va to'g'ri murojaat qilishni ta'minlash kabi xavfsizlik asoslarini ta'minlashda foydalaniladi. Har bir xavfsizlik protokoli xususiyatlar va qo'llanish sohalariga ega. Ularni ma'lumotlar bazasidagi ma'lumotlarni himoya qilish uchun moslashtirish kerak. Ma'lumotlar bazasidagi ma'lumotlarni himoya qilishda, xavfsizlik protokollaridan foydalanish va ularga ishonch bildirish kritik ahamiyatga ega.
5. Monitoring va Xavfsizlik Ko'rsatkichlari: Ma'lumotlar bazasidagi amaliyotlarni kuzatish va monitoringni o'rganish. Bu, xavfsizlik kuzatib borish, potentsial xavfsizlik xatolarini aniqlash va ularga tezda javob berishga yordam beradi. Monitoring va xavfsizlik ko'rsatkichlari, tarmoq yoki tizim xavfsizligini, ma'lumotlar bazasidagi ma'lumotlarni kuzatish va xavfsizlik holatini o'rganish uchun foydalaniladigan ko'rsatkichlardir. Bu ko'rsatkichlarni foydalanish, tarmoq tizimlarining xavfsizligi va xavfsizlik so'rovlarini aniqlashda yordam beradi. Monitoring va xavfsizlik ko'rsatkichlari, tarmoq xavfsizligini ta'minlash, xavfsizlik so'rovlarini tez aniqlash va ularga javob berishda muhim ahamiyatga ega. Bu ko'rsatkichlarni foydalanish, xavfsizlik holatini o'rganish va aniqlashda yordam beradi, shuningdek, xavfsizlik muammolarini tez va samarali ravishda yechishga yordam beradi.
6. Ma'lumotlarni Backup Qilish: Ma'lumotlarni cheklovlar orqali yozish (backup) muhimdir. Bu, ma'lumotlar bazasida sodir bo'lgan muammolar yoki o'chirilgan ma'lumotlarni tiklash uchun zarurdir.
Ma'lumotlarni ta'minlash uchun ma'lumotlarni qaytarib olish uchun "backup" olish juda muhimdir. Bu, ma'lumotlarni yo'qotish, dam olish yoki muammo yuzaga kelganida o'zgartirilgan ma'lumotlarga qaytarish imkonini ta'minlaydi. Quyidagi muhim qadamlar bu jarayonni amalga oshirishda yordam berishi mumkin:
Regular Backup Jadvali: Ma'lumotlarni muhafaza qilishning eng muhim qismi, qat'iy jadval asosida ma'lumotlarni yedeklashing. Bu maqsadga mos, avvalgi vaqtning o'rniga ma'lumotlarni bir necha joyda vaqtincha saqlash talablari asosida qaytarishni ta'minlaydi.
Automatlashtirish: Ma'lumotlarni avtomatik ravishda yedeklashning yo'lga qo'yilishi qulaylik, qulaylik va xavfsizlik ko'rsatkichlari yaratish uchun muhimdir. Avtomatik ta'sislar, ma'lumotlarni belgilangan vaqtoralarda yedeklashga yordam beradi.
Multiple Backup Copies (Ko'p Nusxalash): Ma'lumotlarni ko'p nusxalash, ularni bir necha manbada saqlash yoki ma'lumotlarni faraziy tarmoqlarda saqlash orqali yo'qotilganliklarni oldini oladi.
Offsite Backups (Tarmoqdan Tashqarida Yedeklari): Ma'lumotlarni o'chirilganlik, yo'qotilganlik yoki fizikaviy zarar to'ldirilganda qaytarish uchun tarmoqdan tashqarida yedeklashing.
Ma'lumotlarni Tekshirish: Yedeklar to'g'ri ravishda ishlashi uchun, ularni mustahkamlash uchun vaqtincha tekshirish kerak. Bu, yedeklarni olishda amalga oshirilgan xatolar yoki yo'qotishlarni aniqlash uchun muhimdir.
Kritik Ma'lumotlarni Ajratib Olish: Ma'lumotlarni tafsilotlariga ko'ra ajratib olish, kerakli ma'lumotlarni nazorat qilish va ularni tegishli tarzda yedeklash imkonini ta'minlaydi.
Ma'lumotlarni yedeklashning muhim qismlaridan biri hamda ma'lumotlarni yo'q qilish, yo'qotish yoki muammo yuzaga kelsa ularni tez va samarali ravishda qaytarishning eng muhim qismi hisoblanadi.
7. Foydalanuvchilar To'g'risidagi Ma'lumotlarni Limitlash: Foydalanuvchilar uchun kerakli ma'lumotlar, ularning huquqlari va limitlari belgilanishi muhimdir. Bu, xavfsizlikni oshirish va foydalanuvchilar huquqlarini ta'minlashda muhim rol o'ynaydi. Foydalanuvchilar to'g'risidagi ma'lumotlarni limitlash, maxfiylikni saqlash, ma'lumotlarni himoya qilish, xavfsizlikni ta'minlash va ma'lumotlarni boshqarishda muhim bir qadam hisoblanadi. Bu limitlash, ma'lumotlarni faraziy va maqsadli tarzda boshqarish, ularga kirishni cheklash va yuqori darajada maxfiylikni ta'minlashga yordam beradi. Foydalanuvchilar to'g'risidagi ma'lumotlarni limitlash, shaxsiy ma'lumotlarga ruxsat berish va bu ma'lumotlarga kirishni cheklashda muhimdir. Bu, maxfiylikni saqlash va hech kimga ruxsat berilmagan ma'lumotlarga kirishni cheklash uchun xavfsizlikni ta'minlaydi. Foydalanuvchilar to'g'risidagi ma'lumotlarni limitlash, ma'lumotlarni boshqarish va tahlil qilish jarayonini oddiy va samarali qilishga yordam beradi. Bu, ma'lumotlarni ko'p nusxalash, ma'lumotlarni yedeklashing, ma'lumotlar bazasidagi foydalanuvchi to'g'risidagi ma'lumotlarga kirishni boshqarishda yordam beradi. Ma'lumotlarni limitlash, ma'lumotlar bazasidagi ma'lumotlarga kirishni cheklash uchun yuqori darajada xavfsizlikni ta'minlashda muhim rol o'ynaydi. Limitlash, foydalanuvchi ma'lumotlarga qanday qilib kirishi kerakligini belgilaydi va hech kimga ruxsat berilmagan ma'lumotlarga kirishni cheklashda yordam beradi. Limitlar, ma'lumotlar bazasining resurslarini samarali boshqarishga yordam beradi. Bu, xavfsizlikni ta'minlash va ma'lumotlarni yuqori darajada boshqarishni osonlashtiradi. Limitlash, foydalanuvchilar va ularning ma'lumotlar bazasidagi faoliyatini nazorat qilishga imkoniyat yaratadi. Bu, ma'lumotlarga kirishni cheklash, foydalanuvchilar faoliyatini tekshirish va foydalanuvchilar orqali oson boshqarishga yordam beradi. Foydalanuvchilar to'g'risidagi ma'lumotlarni limitlash, ma'lumotlarni boshqarish va ularni himoya qilishning muhim qismidir. Bu, foydalanuvchilar uchun yaxshi muhofaza va boshqarish imkoniyatlarini ta'minlashda yordam beradi.
8. Regulyar Xavfsizlik Testlari: Ma'lumotlar bazasidagi xavfsizlikni sinash, yilda bir nechta marta xavfsizlik testlarini o'tkazish juda muhimdir. Bu, potentsial xavfsizlik xatolarini aniqlash va ularga tezda javob berishga yordam beradi. Regulyar xavfsizlik testlari, tarmoq va tizimlarning xavfsizlik holatini tekshirish va muammolarni aniqlashda muhim bir vosita hisoblanadi. Bu testlar, xavfsizlik muammo va qat'iyliklarni aniqlash, ularga javob berish va xavfsizlikni ta'minlashda yordam beradi. Regulyar xavfsizlik testlari, tarmoq va tizimlar uchun xavfsizlikni ta'minlashda muhim bir qadamdir. Bu testlar tizimda potentsial xavfsizlik xatolarini aniqlashda yordam beradi va ularga tez va samarali ravishda javob berishda yordam beradi.
Relyatsion bo'lmagan ma'lumotlar bazasidagi ma'lumotlarni xavfsiz saqlash, avtomatlashtirilgan xavfsizlik protokollaridan foydalanish, monitoring va qo'llanish, yozuvlarni shifrlash va huquqlarni to'g'ri belgilash kabi jarayonlarni o'z ichiga oladi. Bu qoidalarga amal qilib, ma'lumotlarni xavfsiz va ishonchli saqlashga qaratilganligini ta'minlash mumkin.

Foydalanilgan kitoblar

1. "Big Data: A Revolution That Will Transform How We Live, Work, and Think" - Viktor Mayer-Schönberger va Kenneth Cukier
2. "Big Data at Work: Dispelling the Myths, Uncovering the Opportunities" - Thomas H. Davenport
3. "Big Data: Principles and best practices of scalable realtime data systems" - Nathan Marz va James Warren
4. "Hadoop: The Definitive Guide" - Tom White
5. "Data Smart: Using Data Science to Transform Information into Insight" - John W. Foreman
6. "Big Data for Dummies" - Alan Nugent, Fern Halper va Judith Hurwitz
7. "The Data Warehouse Toolkit: The Definitive Guide to Dimensional Modeling" - Ralph Kimball va Margy Ross
Foydalanilgan saytlar
1. https://www.coursera.org
2. https://www.kaggle.com/
3. https://github.com
4. https://towardsdatascience.com
5. https://stackoverflow.com
6. https://www.datacamp.com
7. https://www.linkedin.com
cl_cmdrate 101
cl_updaterate 101
cl_rate 25000
fps_max 101
cl_dlmax 128