Mamadova dildoraning zoologiya fanidan tayyorlagan

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA`LIM,
FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
MIRZO ULUG`BEK NOMIDAGI
O`ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI

BIOLOGIYA FAKULTETI
BIOLOGIYA (turlari bo`yicha) YO`NALISHI
KECHKI BO`LIM 2-KURS TALABASI
MAMADOVA DILDORANING
ZOOLOGIYA FANIDAN TAYYORLAGAN


KURS ISHI

Mavzu: Suvda hamda quruqlikda yashovchilarning quruqlikka chiqish sabablari

Qabul qildi: Yangiboyev Elmurod
Toshkent – 2023
O`RTA OSIYO SUV HAVZALARIDA UCHRAYDIGAN UMURTQALI HAYVONLAR
MUNDARIJA


KIRISH 3
1-BOB. ADABIYOTLAR TAHLILI 4
2-BOB. TEKSHIRUVLAR METODIKASI 7
3-BOB. SUVDA VA QURUQLIKDA YASHOVCHILAR KELIB CHIQISHI TARIXI VA ULARNING QURUQLIKKA CHIQISH SABABLARI 9
4-BOB. SUVDA VA QURUQLIKDA YASHOVCHILAR XILMA-XILLIGI 18
4.1. Ko’l baqasining tuzilishi va rivojlanishi 20
4.2. Timsohlar va toshbaqalar turkumlari 24
4.3. Tangachalilar turkumi 28
XULOSA 31
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 33





KIRISH
Suvda va quruqliqda yashovchilar (Amphibia) — suvdan quruqlikda yashashga oʻtgan dastlabki umurtqali hayvonlar sinfi. Quruqlikda yashashga oʻtish bilan Suvda va quruqlikda yashovchilarning tuzilishi balikdarga nisbatan takomillashgan, xususan, skeletning tayanch vazifasini bajarishga oʻshii bilan uzun naysimon suyaklar paydoboʻlishi oyoqlarning vujudga kelishiga sabab boʻlgan. Quruqpikda yashash atmosfera havosi bilan nafas olishga imkon beruvchi organ — oʻpkaning rivojlanishiga, qon aylanishi, nerv sistemasi va sezgi organlarining takomillashuviga olib kelgan. Shuning bilan birga Suvda va quruqlikda yashovchilar skeletida togʻayning koʻp boʻlishi, nafas olish, qon aylanishi, ayirish, nerv sistemasi va boshqa organlarning sodda tuzilganligi, lichinkasining yon chiziqlari, dumi, yuragining 2 kameradan, qon aylanish sistemasining bir doiradan iboratligi ularni quruqlikda yashovchi eng sodda tuzilgan umurtqali hayvonlar ekanligini koʻrsatadi. Koʻpchilik Suvda va quruqlikda yashovchilarning hayoti voyaga yetgan davrida ham suv bilan bevosita bogʻliq.
Suvda va quruqlikda yashovchilar yuqori devon davrida qadimgi panja qanotli baliqlardan kelib chiqqan; ular baliqlar bilan haqiqiy quruqlikda yashovchi hayvonlar (amniotlar) oʻrtasida oraliq oʻrinni egallaydi. Stegotsefallar deb atalgan qadimgi Suvda va quruqlikda yashovchilar bosh qutisi skeleti 1 m gacha boʻlgan. Ular karbonning oʻrtalarigacha quruklikda yashovchi yagona umurtqalilar boʻlgan. Karbon davri oxiridan boshlab quruqlikda sudralib yuruvchilar hukmronlik qila boshlagan. Hozirgi sudralib yuruvchilar yura davridan maʼlum.