Metrologiyaning tarixida bu kabi birliklarni joriy etishda yirik fan yoki davlat arboblarining antropometrik o’lchamlarini asos qilib olish hollari ham uchraydi. Masalan, ingliz qiroli Genrix I (12-asrning boshi) yard o’lchash birligini (~91,44 sm) joriy etgan. Bunda namunaviy o’lchov sifatida qirolning burni uchidan oldinga cho’zilgan qo’lning o’rtancha barmog’i uchiga bo’lgan masofa olingan.
O’lchov birliklaring vujudga kelishi. O’rta Osiyo mamlakatlarida ham biz yuqorida sanab o’tgan SHarq o’lchovlari va o’lchov birliklari keng qo’llanilgan: marhala, farsax (farsang), tosh, yig’och, tanob, botmon, pud, isbat (barmoq), qadoq, chorak, quloch, tutam, enli, qarich, qadam, manzil, gaz, cho’zim, mina, misqol, nima, nimata, paysa, payt, pina, shar‘i ashrafiy, shohruxiy, man, shibir (qarich), po’ta, sotix, chilla, talant, tassuj, uqiya, unsiya, ziro, suyam, chaqirim, paqir, miri, nimcha, dona va boshqalar.
Og’irlik o'lchov birliklari - narsalarning miqdorini ifodalash uchun qo'llaniladigan o'lchov birliklari. Ajdodlarimiz og'irlikni o'lchashning bir qancha turlarini asta sekinlik bilan kashf qilib keldilar.
Buyuk allomalar Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali Ibn Sino, Zahriddin Muhammad Bobur asarlarida juda ko'plab o'lchov birliklari keltirilgan. Ularning ko'pchiligi hozirgi kunda ham o'z kuchini yuqotmagan
Misqol, pud, botmon, karb o'lchov birliklariga ko'p duch kelamiz. Bu o'lchov birliklari xalqimiz hayotida keng qo'llanilibgina qolmasdan, iyyor-o'lchov va o'lchash ishlari bilan shug'ullanuvchi shaxslar bo'lib
№
|
Og'irlik o'lchov birliklarining nomlari
|
Birliklarning qadoq
bo'yicha qiymatlari
|
Xalqaro birliklar tizimidagi
qiymatlari
|
1
|
1 arpa doni
|
1.1104
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
