Manbashunoslik
Sayyid Sharif Juijoniyning «A l-m uloxxas fi-l-h a y ’at» asariga yozilgan sharh nazarda tutiladi
Download 6.7 Mb. Pdf ko'rish
|
Manbashunoslik. Madraimov A
|
1 Sayyid Sharif Juijoniyning «A l-m uloxxas fi-l-h a y ’at» asariga yozilgan sharh nazarda tutiladi.
' O lim n in g M irzo U lu g 'b e k n in g «Ziji ja d id i K o'ragon iy» asariga y o zg a n sharhi nazarda tutiladi. 69 S am andar Term iziyning «D astur ul-m uluk» asarlari ham bor. Shuning uchun asarda sh e’riyat ilm idan tashqari, tarixiy va geografik m a ’lum o tlar ham k o ‘p. Tarixiy m a ’lum otlardan Xiva xoni A nushaxonning 1681 va 1686- yillari Buxoro xonligi hududlariga bostirib kirishi, 1681-yili B uxoro atrofidagi tu m an lar va Buxoro shahristonining bosib olinishi, 1686-yili S am arqand, Qarshi va Shahrisabzning bosib olinishi va buning oqibatida xalq va hukum atning og‘ir ahvolga tushib qolishi haqidagi m a ’lum o tlar diqqatga sazovordir. Asarda m am lakatning ijtimoiy-iqtisodiy ahvoliga oid m a’lum otlar ham uchraydi. H u n a rm an d ch ilik , m isgarlik, kim uxtgarlik , b o 'y o q c h ilik - sabbotiy, gilkorlik, kavushdo'zlik, zardo'zlik, qassoblik, karbozfurushlik, attorlik, zarkashlik, bazzozlik, tem irchilik, xirgohtaroshlik, naqqoshlik, sarroflik, jom aboflik, m uhrgarlik va boshqalar, xoja U baydulla A hror avlodining m ol-m ulki haqida m a ’lum otlar uchratam iz. A shtarxoniylar davlati tuzilishi, xususan otalik, mustavfiy, parvonachi, m irohur, dodxoh, to'qsabo, sipohsalor, sudur, faqih, a ’lam, muftiy, qozi askar, rais, kitobdor, m udarris, m utavaliy, yuz boshi, miri h azar, voqeanavis va b osh q a m ansablar haqida o ‘ta qim m atli m a’lum otlar mavjud. Tazkirada keltirilgan Buxoro va Samarqand shaharlarining topografiyasi haqidagi m a’lum otlar ham diqqatga sazovordir. M asalan, S am arqand guzarlaridan Degrezon, Hovuzi sangin, Bo‘ston Bolo, M ir Said oshiq, Kimuxtgaron, Bo'stoni xon, Gavkashon, Sobunxona, Attoron, Sangtaroshon, Xon Said im om , Labi hovuz, Darvozayi ob guzarlari tilga olinadi. Buxoro va Sam arqanddan tashqari, A m ir T em ur va Shayboniy Abdullaxonning Qarshi va Shahrisabzni obod qilish yo‘lida olib borgan ishlari ham tilga olinadi. «Nasaf, — deb yozadi M aleho, — obod viloyat. Uning obodonchiligi shu darajadaki, ta ’rif va tavsifga muhtoj emasdir. Masjid va sardobadan tashqari, bu shaharda Abdullaxon tarafidan ko‘p im oratlar bunyod etilgan. (Amir) Boqibiy, Abdullaxonning ko‘rsatmasi bilan ushbu shaharda madrasa, karvonsaroy, ham m om , (m armar) toshdan tim lar qurdirgan». Shahrisabz haqida o ‘qiymiz: «Kesh viloyati, xuddi Sam arqand singari, aw alo saltanat poytaxti bo'lgan. Shahid Sulton Ulug'bek ko‘ragon tarafidan bino qilingan jomi’ masjid, janob shayx (Shamsuddin) Kulol maqbarasi, Mirzo Jahongiming madrasa va maqbarasa shular jumlasidandir...» Xullas, M alehoning «M uzakkiri al-a s’hob» asari M ovarounnahrning XV asrning ikkinchi yarmidagi tarixi va m adaniyatini o ‘rganishda m uhim m anba bo 'lib xizmat qiladi. Asarning qo'lyozm a nusxalari O 'zbekiston, Rossiya va boshqa xorijiy 70 m am lakatlam ing kutubxonalarida ko'p. F aq at O 'z R FA S harqshunoslik instituti xazinasida sakkiz m o 'tab ar q o 'ly o zm a nusxalari mavjud. Asar m atni n ash r qilinm agan.* Download 6.7 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|