Manbashunoslik

2.3.5. «Suy shu»
“Suy shu” (“Suy xonadonining tarixi”) Xitoy tarixchilari jamoasi tarafidan 
yozilgan asar. Uni vozishda Vey Chjen (580—643) — Tan sulolasi davrida 
o'tgan tarixchi, imperator C hjen-Guan (626—650) davrida uning o ‘g‘li va 
toj-u tax! vorisiga tarbiyachi bo'lgan, Yan Shi-Gu hamda Kxun In-da bilan 
biigalikda ishtinok etib, asarda Xitoyning Suy sulolasi davrida, V—VI asrlardagi 
ijtimoiy-siyosiy tarixi 85 bobda bayon etilgan. Kitobning 55 bobi 637-yili 
yozib tamomlangan. Qolgan 30 bobiga esa 20-yil vaqt ketgan.
A sarda i m p e r a to r n in g iqtisodiy siyosati, q o 's h i n n i n g tuzilishi, 
mamlakatning ahvoli, xalqning urf-odatlari haqida m a ’lumotlar kcltirilgan. 
Uning 83-bobida O'zbekiston va Sharqiy Turkiston haqida ham diqqatga 
sazovor m a ’Iumotlarni uchratamiz. K o'pjildli “Sulolalar tarixi” tarkibida 
9-jiid sifatida 1958-yili Shanxayda bosilgan.
2 .3 .6 . «Szyu Tan shu» va «Sin Tan shu»
“ Szyu T an s h u ” ( “T an sulolasining eski tarixi” ) im perator J e n - Цгип 
(1023—1063)ning topshirig'i bilan 940—945-yillari yozilgan.
O uyan Syu (1 0 0 7 -1 0 7 2 ) va Sun Si (9 9 8 -1 0 6 1 ) 960—1279-yillari 
hukmronlik qilgan Sun (Janubiy va Shimoliy Xitoy) sulolasi tarixchilari
138

---

1043— 1060-yillari shu sulolaning yangi tarixi “ Sin T a n s h u ” ( “T an
sulolasining yangi tarixi”)ni yozganlar. Наг ikkala asar h am o ‘ziga xos 
afzalliklariga ega bo'lib, m a ’lum darajada bir-birini to'ldiradi.
XVIII 
asrda tarixchi Shen Bin-chjen h a r ikkala tarixni bir-biriga 
bog'lab, unga “ Sin szyu T an shu x echao” ( “T an sulolasining bir-biri 
bilan q o ‘shilgan yangi h am d a eski tarixi” ) deb n om qo'ydi. Asarda 618— 
907-yillar voqealari bayon etilgan.
“ Sin Tan sh u ”d a 0 ‘zbekiston janubi, Afg‘oniston, Eron ham da Sharqiy 
Turkiston haqida m a ’lum otlar uchraydi.
1958-yili k o ‘p jildli “ Sulolalar tarixi”n i n g - 12 jildi sifatida Shanxayda 
chop etilgan.