Manbashunoslik

Mavzuni mustahkamlash uchun savollar
/. 
Qanday turkiy tildagi bitiklarni bilasiz?
2. Qaysi Xitoy manbalarida VI- VIII asr 0 ‘zbekiston tarixi yoritilgan ?
3. Mug ‘ да I 'asidan topilgan So ‘g ‘d tilidagi hujjatlaming ilmiy ahamiyati nimada ?
4. So'g'd tilidagi matibalarni kim lar o'rgangan?
5. Turkiy tildagi bitiklarni kim lar o'rgangan?
*
U s h b u m avzu 13. A h m e d o v asari a s o s id a y o ritild i.
140

---

3 -M A V Z U . IX - X II A S R L A R M A N B A L A R I
Darsning mazmuni: Ushbu darsda talabalarga IX—XII asrdagi ijtimoiy- 
siyosiy ahvol va bu davrda yaratilgan arab, fors va turkiy tildagi asosiy tarixiy 
manbalar va ularning umumiy xususiyatlari to'g'risida tasaw ur beriladi.
Reja:
3.1. Asosiy ijtimoiy-siyosiy voqealar.
3.2. Huquqiy hujjatlar va yozishmalar.
3.3. Arab tilida yozilgan manbalar.
3.4. Arab tilidagi m anbalarning xususiyatlari.
Asosiy tushunchalar: 
S o m o n iy la r , Q o ra x o n iy la r, G 'a z n a v i y l a r , 
Buvayhiylar, Ziyoriylar, qoraxitoylar, Xorazmshohlar.
3.1. Asosiy ijtimoiy-siyosiy voqealar
Bag‘dod xalifaligining sobiq h u d u d id a tashkil t o p g a n en g yirik 
davlatlardan biri Som oniylar davlati (819—999) edi. Unga N uh ibn Asad 
(819—842) asos soldi. Bu davlat, ayniqsa X asrning birinchi yarm ida— 
Ismoil ibn A hm ad davridan (892—907) boshlab kuchaydi. S omoniylar 
M ovarounnahr, Xuroson, Eron, hozirgi Afg'onistonning katta qismi, 
s h u n in g d ek , T o s h k e n t, T u rk isto n va Ispijob (S ayram ) u stidan o 'z
hukmronligini o'm atdilar.
S o m o n i y l a r yirik y e r e g a la ri, nu fu z li r u h o n i y l a r h a m d a yirik 
savdogarlarning ko'm agiga tayanib, feodal tarqoqlik va ichki urushlarga, 
I la vodiysida va S ird ary o b o 'y l a r id a k o 'c h ib yurgan q o rliq la rn in g
M ovarounnahrning ichki tum anlari ustiga qilib turgan xurujlariga barham
berdilar (893). Bu hoi m am lakatning iqtisodiy va madaniy yuksalishiga 
yo'l ochdi.
Bu sulola davrida markaziy davlat boshqaruvi birmuncha takomillashdi. 
Am ir davlatni o 'n ta muassasasi (devon):