Mansur Xalloj ta`limoti

.

• Bobosi Muhammad ismli bir majusiy bo`lgan ekan. Hallojning bolaligi Boyzoda kechadi. Mansur Halloj Qur’oni Karimni o`n ikki yoshida to`la xatm qiladi (yod oladi). Ahli sunna val jamoa tarkibidagi ( Hanafiya, Shofe’iya, Hanbaliya, Molikiya) to`rt mazhabda o`z azimati bilan amal qiladi (bu mazhablarga xohlaganiga amal qilish faqat ijtihodchilarga-dindagi komil olimlargagina ruxsat beriladi). Mansur Halloj hayoti davomida ko`plab shayxlarga murid bo`lgan. Sahl ibn Abdullo Tustariy, Abu Abdullo ibn Umar ibn Usmon Makkiy, Junayd Bag`dodiy singari shayxlar shular jumlasidandir. O`n sakkiz yoshida Tustarga kelib, ikki yil Abdullo Tustariyning qo`lida ta’lim olgan. Usmon Makkiy xizmatida sakkiz yil tahsil ko`rgan. Basra, Bag`dod, Iroq kabi shaharlarga borib ilm o`rgangan. Bag`dodda Shibliy ,Junayd Bag`dodiylar bilan hamsuhbat bo`lgan.
• Ko`rinadiki, Mansur Halloj hayoti davomida bir qancha shaharlarga borib ilm o`rgangan hamda kamolotga , komillikka erishish yo`llari, sir-u asrorlarini mukammal egallagan. Shu davrlar mobaynida tasavvuf bosqichlarini bir-bir bosib o`tadi. U Tustar, Bag`dod, Basra, Makka, Ahvoz, Sind, Mo`lton, Kashmir, Xuroson va Movarounnahrning ko`p shaharlari, Buxoroda ham bo`lib, u yerdagi madrasalarda ma’vizalar (ma’ruza) qilgan. Ammo uni sanoqli shayxlardan tashqari hech kim tushunmaydi.

.

• Taxminan o`n ikki yoshda ekan, Mansur Bayzodagi mashhur bir darvesh bilan uchrashadi. Qisqa fursatli suhbatda darvesh uning ko`nglida unutilmas taassurot paydo etadi. Undan eshitgani rivoyat esa Mansurning xotirasiga muhrlanib qolgan edi.
• Yosh bir yigit Qur’on qiroatida zo`r mahorat kasb etibdi. Buni eshitgan bir shayx o`sha yigitni axtarib topibdi.
• Menga xabar yetdikim, sen tunlaringni ham Qur’oni Karim oyatlarini tilovat qilish bilan o`tkazar emishsan. Shundaymi?
• Ha, xuddi shunday,- debdi o`spirin.
• Shayx aytibdi:
• O`g`lim, bugun tunda meni tasavvuringda hozir tut va namozda Qur’onni menga o`qiyotganday o`qigil!
• Albatta, yigit rozilik bildiribdi. Ertasi kuni Shayx yana yigitning huzuriga kelibdi.
• Xo`sh , mening aytganimni qildingmi?- deb so`rabdi u.