Maple paketining asosiy maqsadi va

Masalan, agar alpha deb terilsa α hosil bo’ladi.
Grek harflarining jadvali va nomlari:

Matematik kattaliklar	Maple dasturida yozilishi	Matematik kattaliklar	Maple dasturida yozilishi
α	- alpha	ι	- ita,
β	- beta	κ	- kappa
G	- gamma	λ	- lambda
δ	- delta	μ	- mu
ε	- epsilon	χ	-xi
ζ	- zeta	π	– pi
η	- eta	ρ	- rho
θ	- theta	ξ	- sigma
Izoh: Agar grek harflarining nomlari bosh harflarda terilsa bosh grek harflari hosil bo’ladi, masalan, Ώ ni hosil qilish uchun Omega deb terish kerak.
Matematik doimiylar va arifmetik amallar. Asosiy matematik doimiylar:
Infinity (∞)	cheksizlik	-	ayirish
+	Qo’shish	*	ko’paytirish
^	darajaga ko’tarish	!	faktorial
/	Bo’lish	<, >, >=,<=, <>, =.	Munosabat belgilari

Maple muhitida quyidagi standart funksiyalardan foydalaniladi

Matematik yozuv	Mapleda yozuv	Matematik yozuv	Mapleda yozuv
ex	exp(x)	cosecx	csc(x)
lnx	ln(x)	arcsinx	arcsin(x)
lgx	log10(x)	arccosx	arccos(x)
logab	log[a](x)	arctgx	arctan(x)
	sqrt(x)	arcctgx	arccot(x)
	abs(x)	shx	sinh(x)
sinx	sin(x)	chx	cosh(x)
cosx	cos(x)	thx	tanh(x)
tgx	tan(x)	cthx	coth(x)
ctgx	cot(x)	secx	sec(x)

1. Sonli qiymatlar bilan ishlash.

Maple muhitida sonlar haqiqiy (real) va kompleks (complex) bo’ladi. Kompleks sonlarning algebraik ko’rinishi z=x+iy, buyruqlar satrida quyidagicha yoziladi:

> z:=x+I*y;

Sonlar butun va rasional sonlarga bo’linadi. Butun sonlar (integer) o’nli yozuvda raqamlar bilan ifodalanadi. Ratsional sonlar 3 xil ko’rinishda berilishi mumkin:

1. 
   bo’lish amalidan foydalangan holda rasional kasr ko’rinishida, masalan: 28/70;
   
2. 
   qo’zg’aluvchan vergulli (float), ko’rinishida, masalan: 2.3; 3) daraja ko’rinishida, masalan: 1.602*10^(-19) yoki 1.602E-19 ko’rinishdagi yozuv 1,602× 10^-19 ni bildiradi.
   

Rasional sonlarni aniq ko’rinishda emas, balki taqribiy qiymatini hosil qilish uchun butun sonlarni haqiqiy sonlar ko’rinishida yoish kerak bo’ladi. Masalan: 1) Quyidagini bajaring : > 75/4;
75
4
Endi shu ifodada 4 sonini haqiqiy son, ya’ni 4.0 ko’rinishida yozamiz.
Natijani kuzating.
> 75/4.;

2) 345 
34


678
ni hisoblang.
18.75000000

> 345-34/678;
116938

339

Bu yerda endi 34 sonini haqiqiy son , ya’ni 34.0 ko’rinishida yozamiz.
> 345-34./678;
344.9498525
Prosent (%) belgisi oldingi buyruqni chaqirish vazifasini bajaradi. Bu belgi yozuvni qisqartirish uchun va oldingi buyruqni tezroq almashtirish maqsadida ishlatiladi. Masalan:

• a+b;

> %+c;


a+b
a+b+c.

. Quyidagini tering: sqrt(5-sqrt(4)); va Enter tugmachasini bosamiz.

^{Natija hosil bo’ladi:}

Sonlar ustida amallar :

Matematik yozilishi	Maple dasturida yozilishi	Natija
7-10	> 7-10;	-3
6 8	> 6*8;	48
45 9	45/9;	5
7-0.2+8	7-1/5+8*12	514/5
0.5 5.2+48.6	1/2*5.2+48.6	51.20000000
20!	factorial(20);	2432902008176640000

Hisoblashlar:

1. 
   misol: Sonning EKUB hisoblang:
   

Sonning eng katta umumiy bo’luvchisini hisoblash uchun Maple dasturida igcd buyrug’i kiritiladi.

Masalan:

1. 
   igcd(36,48); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 12
   
2. 
   igcd(36,48); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 5
   
3. 
   igcd(16,24,48); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 8
   
4. 
   igcd(16,24,48,90); Enter tugmasi bolsiladi va natija:2
   

Sonning eng kichik umumiy karralisini hisoblash uchun Maple dasturida lcm buyrug’i kiritiladi.

Masalan:

1. 
   lcm (10,15); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 30
   
2. 
   lcm (620,550); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 34100
   
3. 
   lcm (20,50,150); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 300
   
4. 
   lcm (15,50,180,200); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 1800
   

Sonning tub ko’paytuvchilarga ajratish uchun Maple dasturida ifactor buyrug’i kiritiladi.

Masalan:

1. 
   ifactor (54) Enter tugmasi bolsiladi va natija: 2^{1 3}
   
2. 
   ifactor (620); Enter tugmasi bolsiladi va natija: (2)²*(5)¹*(31)
   
3. 
   ifactor (150); Enter tugmasi bolsiladi va natija: (2)*(3)*(5)²
   
4. 
   ifactor (2000 ); Enter tugmasi bolsiladi va natija: (2)⁴*(5)³; Bо’linmani hisoblash uchun Maple dasturida iquo buyrug’i kiritiladi. Masalan:
   

1. 
   iquo (54,6) Enter tugmasi bolsiladi va natija: 9
   
2. 
   iquo (45,7); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 6
   
3. 
   iquo (150,30); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 5
   
4. 
   iquo (2000,150 ); Enter tugmasi bolsiladi va natija:13 Qoldiqni hisoblash uchun Maple dasturida irem buyrug’i kiritiladi. Masalan:
   

1. 
   irem (54,6) Enter tugmasi bolsiladi va natija: 0 (qoldiqsiz bo’linadi)
   
2. 
   ) irem (45,7); Enter tugmasi bolsiladi va natija: qoldiq 3 ga teng
   
3. 
   irem (150,30); Enter tugmasi bolsiladi va natija: qoldiqsiz
   
4. 
   irem (22,15 ); Enter tugmasi bolsiladi va natija: qoldiq 7 ga teng
   

Berilgan sonining tub son ekanligini tekshirish uchun Maple dasturida isprime
buyrug’i kiritiladi.

Masalan:

1. 
   isprime (5) Enter tugmasi bolsiladi va natija: true (tub son)
   
2. 
   isprime (45); Enter tugmasi bolsiladi va natija: false (murakkab son)
   
3. 
   isprime (1359); Enter tugmasi bolsiladi va natija: false (murakkab son)
   
4. 
   isprime (2203 ); Enter tugmasi bolsiladi va natija: true (tub son)
   

Kavslarni ochish uchun Maple dasturida expand(y) buyrug’i kiritiladi.

1. 
   expand((x-1)*(x-2)+(x-5)); Enter tugmasi bolsiladi va natija: x²-2x-3
   
2. 
   expand (45*(x+22)+(x-85); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 45x+905+x² Oddiy kasrlarni о’nli kasr kо’rinishida yozish uchun Maple dasturida evalf buyrug’i kiritiladi.
   

1. 
   evalf (54/6) Enter tugmasi bolsiladi va natija: 9
   
2. 
   evalf (45/7); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 6.428571429
   
3. 
   evalf (150*30/54); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 83.33333333
   
4. 
   evalf (2000+150 /58); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 34485.34483
   

Taqqoslash elementli funksiyalar “ Maple” dasturida quyidagicha bajariladi: abs – sonning absolyut qiymati;
ceil – argumentdan katta yoki unga teng bo’lgan eng kichik butun son; floor – argumentdan kichik yoki unga teng bo’lgan eng katta butun son; frac – sonning kasr qismi;
trunc – yaxlitlangan son;
round – sonning yaxlitlangan qiymati;
Berilgan sonning modulini hisoblash uchun Maple dasturida abs buyrug’i kiritiladi.

1. 
   abs (-5) Enter tugmasi bolsiladi va natija: 5
   
2. 
   abs (-45*7); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 315
   
3. 
   abs ((150*30)/(-54)); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 83.33333333
   
4. 
   abs (20*(-15) /58); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 150/29
   

Argumentdan katta yoki unga teng bo’lgan eng kichik butun son hisoblash uchun Maple dasturida ceil buyrug’i kiritiladi.

1. 
   ceil (-5.8); Enter tugmasi bolsiladi va natija: -5
   
2. 
   ceil (-4*5.7); Enter tugmasi bolsiladi va natija: -22
   
3. 
   ceil ((-5*4)+4.5); Enter tugmasi bolsiladi va natija: -15
   
4. 
   ceil (5.58); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 6
   

Sonning kasr qismi toppish uchun Maple dasturida frac buyrug’i kiritiladi.

1. 
   frac (-5.8); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 8
   
2. 
   frac (-4*5.7); Enter tugmasi bolsiladi va natija: -8
   
3. 
   frac ((-5*4)+4.5); Enter tugmasi bolsiladi va natija: -5
   
4. 
   frac (5.58); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 58
   

2. 
   misol . Quyidagi ifodaning qiymatini x=4 va y=9 da hisoblang:
   

> x:=4:y:=9:d:= sqrt(sqrt(x+y)+2*x^3);

d :=
Chiqarish satrida oldingi qiymatni hosil qilish uchun % va sonli qiymatni hosil qilish uchun evalf(%); yoki evalf(ifoda); buruqlari ishlatiladi.
_{> evalf(%);} 11.47194627

3. 
   misol. s=2, d=1.4 da quyidagi ifodani qiymatini hisoblang:
   

.