Maqsad va vazifalari

Dunyo xalq ta’limi reytingida to‘rtta eng zo‘r davlat bilan O‘zbekiston 
qiyosi (oxirgi-yillarda eng ustuvor omillar ko‘rsatkichida) 
PISA 2018-
2019 
reytingi 
Sinf 
o‘quvchi
lari soni 
(2019) 
Jami 
maktablar 
soni 
Jami 
o‘quvchil
ar soni 
Maktabd
a ingliz 
tilining 
darajasi 
Ingliz tilida 
dunyo 
reytingi 2020 
YaIMning 
ta’limdagi 
ulushi 
Finlandiya
19 
3 700 
(2019) 
550 000 
B2, C1 
3-o‘rin,
juda yuqori 
5,1 % (2019) 
13,5 mlrd $ 
Xitoy
30-35 
514 000 
(2014) 
260 mln. 
B2, C1 
38-o‘rin, 
o‘rta 
520 mlrd $ 
Singapur
20-25 
400 (2016) 
340 000 
B2, C1 
10-o‘rin,
juda yuqori 
2,9 % (2019) 
9 mlrd $ 
Janubiy 
Koreya 
22-24 
20 000 
(2020) 
… 
B2, C1 
32-o‘rin, 
o‘rta 
4,3 % (2016) 
53 mlrd $ 
O‘zbekiston 
30-35 
9 942 
(2019) 
6 119 940 
B1 
88-o‘rin, past 
5,6 % (2017) 
3,78 mlrd $ 
Yuqoridagi davlatlarning (16-yildan 29-yilgacha) davom etgan va nisbatan qiyin 
kechgan ingliz tilidagi flagman ta’lim islohotlari tajribasini tahlil qilgan holda, 
O‘zbekiston mentaliteti, strategiyasi va imkoniyatlaridan kelib chiqib, rivojlangan 
davlatlar qatorida munosib o‘rin egallashimiz uchun hamda yaqinda boshlangan ta’lim 
islohotlari asosida quyidagi jihatlarni alohida ajratib ko‘rsatish mumkin: 
Birinchidan, mustaqillikdan keyin, tarqoq holatdagi bog‘chalarning Maktabgacha 
ta’lim vazirligiga biriktirilishi hamda maktabgacha ta’lim majburiy qilinishi boshlangan 
ta’lim islohotlarining fundamental bosqichi hisoblanadi. MTTlarda bolajonlarga o‘z ona 
tillarida belgilangan savodxonlik (o‘qish va yozish)ni o‘rgatish bilan birga, xorijiy tilda 
oddiy muloqot – tematik so‘zlashuv usulida gapirish va tinglash mashg‘ulotlari audio va 
videoqo‘llanmalar asosida o‘rgatilishi maqsadga muvofiq bo‘lfi. Chunki 3-6 yoshli 
bolalarda eshitish va gapirish orqali Ma’lumotni o‘zlashtirish qobiliyati juda kuchli 
bo‘ladi. 

---

8 
Ikkinchidan, o‘rta maktab ta’limining ilk-yillaridan, mustaqil fikrlash uchun asos 
bo‘ladigan o‘qish kompetensiyasi (o‘qish va tushunish tezligi mutanosibligi) mukammal 
amalga oshirilishi masalasi e’tiborga molikdir. Avval boshlang‘ich maktabda 
o‘quvchilarning faqat o‘qish tezligi baholanardi. Bu bolalarda tushunmasa ham tez o‘qish 
tendensiyasini mustahkam shakllantirgan va mustaqil fikrlash qobiliyati uchun katta 
zarba bo‘lgan. Mantiqan olib qaraganda, o‘quvchi xohlagan matnni qanchalik tez 
o‘qimasin, ammo uning mazmunini tushunmasa, bu uning o‘qib uqmasligini ta’minlaydi, 
xolos. 
Shu bilan birga, matematika ham tabiiy usulda motivatsion yo‘l bilan fanlar 
o‘rgatilayotganligi ham diqqatga sazovordir. Chunki bu usul orqali bola o‘zining yoshiga 
mos istalgan fan kitobini o‘qib, tushunib, u haqda mustaqil fikr ifodalay olishi mumkin. 
Qiyin matnlar uchun matematik mantiqiy-analitik yondashuv yaxshiroq tushunishni 
ta’minlaydi. Bu har bir fan uchun eng muhim talab hisoblanadi. 
8-sinfgacha o‘quv dasturidagi hamma fanlar «o‘qib tushunish asosida mustaqil 
fikrlashga urg‘u berib» o‘rganilganidan keyin, 8-sinf o‘quv-yili boshida 1 yoki 2 oy ingliz 
tili «0(Alifbe)dan B2(5.5-6.5) kompetent ingliz tili 30 kunda» darslik kitobi asosida 
o‘rgatilgach, matematika, fizika, kimyo va biologiya kabi aniq fanlar ingliz tilida olib 
borilsa, o‘quvchilar rivojlangan davlatlardagi maktab ta’limiga mos jahon standartlari 
bo‘yicha bilim oladi. Ya'ni hozirgi Prezident maktablarida o‘rgatiladigan darsliklar va 
o‘quv dasturini, shu 8-sinf o‘quvchilari mos ravishda inglizchada o‘qib, o‘zlashtirishlari 
mumkin bo‘ladi. Bunga qo‘shimcha tarzda, 9-10- va 11-sinflarda, kasb mahoratlarini 
ko‘proq kitoblarda yoki video va boshqa turli ilovalar ko‘rinishida ingliz tilida amaliy 

---

9 
o‘zlashtirib, kelajak uchun zarur kasb-hunarlarni ham egallashlari mumkin. Chunki ingliz 
tilida barcha kasblar bo‘yicha innovatsion va motivatsion malaka ko‘nikmalari mavjud. 
Uchinchidan, yurtimiz oliy ta’limida boshlangan islohot – kredit-modul tizimi 
asosida oliy ta’limni tashkil qilishda o‘quv-yili boshlanishidan avval «0(Alifbe) dan B2 
(5.5-6.5) kompetent ingliz tili 30 kunda» darsligini talabalarga va professor-
o‘qituvchilarga o‘rgatib, so‘ng oliy ta’limda original kredit-modul tizimini yo‘lga qo‘yish 
mumkin. Zotan, oliy ta’limdagi asl kredit-modul tizimi talabaning bir semestrda 
davlatimiz universitetida olgan bilimlarini keyingi semestrda xuddi shunday boshqa 
rivojlangan davlat universitetida teng darajada o‘qiy olishini ta’minlashga xizmat qilishi 
kerak. Bu Xalqaro oliy ta’lim bo‘yicha Boloniya tizimining asosiy talabi. 
Agar talabalarimiz va professor-o‘qituvchilarimiz yuqoridagi darslik va «B2dan 
C2 (8.5-9) eng yuqori darajadagi ingliz tili uch oyda» kitobini o‘zlashtirishsa, hayotiy 
muhim sohalar (meditsina, qishloq xo‘jaligi, aniq fanlar, iqtisodiyot, high-tech va sanoat 
kabi yo‘nalishlar) bo‘yicha dunyo reytingida birinchi o‘ntalikka kiruvchi universitetlar 
filiallari yoki analoglarini O‘zbekistonda flagman-universitetlar sifatida ochib, 
mamlakatimiz oliygohlari ilmiy salohiyatini ularning salohiyati bilan muvofiqlashtirish 
va shu nufuzli flagman-universitetlar orqali O‘zbekistonni dunyoning oliy ta’lim 
markazlaridan biriga aylantirish imkoniyati ham paydo bo‘ladi. Bu o‘z o‘rnida, yurtimiz 
uchun hayotiy muhim yetuk kadrlarni tayyorlashga va xorijiy talabalar bu oliygohlarda 
tahsil olishlari evaziga ko‘p foyda va daromad olib kelishiga xizmat qiladi.