Markaziy Osiyo davlatlari madaniy meroslari

4. Eneolit davri (mis tosh davri) – miloddan avvalgi 4-3 ming yil. e

E.) va ayniqsa, bronza (3-2 ming. e.), keng tarqalgan qurol va bronza qilingan qurol, qishloq xo'jaligi rivojlanib, kanallar va ariqlar qurilgan bo'lsa, maxsus hunarmandchilik bor-sopol, metall va boshqa turlari. Altyndepe, Jar-Kutan, Namazgadepe, tez-tez xom g'isht devorlar bilan o'ralgan rivojlangan tuzilishi (qal'a + aholi punktlari), ega: katta aholi punktlari bor. Aholi punktlari ichida turar-joylardan tashqari, monumental binolar – saroylar, ma'badlar va boshqalar alohida-alohida joylashgan.

Marhumlar qabrlarga dafn etilgan yoki katakomlarda yon tomonda qayg'u holatida dafn etilgan, xonaning tagida yoki maxsus nekropollarda joylashgan turli xil uskunalar bilan birga. Hayvonlarning kenotaflari va ko'milishi diqqatga sazovordir. Olimlar aytganidek, birinchi tasvirlar muvaffaqiyatli ov haqida hikoya-raqs jarayonida paydo bo'ldi va ibtidoiy jamoa uchun o'ta xavfli, ammo muhim voqea haqida hikoya qiluvchi raqs ijrosi uchun misol sifatida xizmat qildi. Marosim marosimlarida g'orlarning qoyalari va devorlarida hayvonlarning rasmlarining katta qismi ishlatilgan.
Ibtidoiy davrdagi odamlarning rasmlari tosh, suyak yoki shoxga o'yilgan yoki o'yilgan kontur tasviridir. Rasm, shuningdek, barmoq yoki cho'tka kabi qo'llaniladigan qora yoki qizil bo'yoqlarning kontur tasviri bilan cheklangan. Bo'yoq qizil-jigarrangdan binafsha ranggacha bo'lgan turli xil soyalarni ocher edi. Rassom ularni, ehtimol, hayvonlarning yog'ida ovlagan.
Ko'chitang (Surxondaryo viloyati) tog'larida Zarautsoy darasining sayoz va kirish qiyin bo'lgan g'orlarida insonning 200 ga yaqin rasmlari saqlanib qolgan, ularning eng qadimiylari mesolit va neolit davrlariga tegishli. Zarautsayning tosh asarlari noyob va jahon ahamiyatiga ega bo'lgan yodgorlik (miloddan avvalgi 12-5 ming yil)
O'zbekiston hududida taqillatish texnikasida bajarilgan chizmalar keng tarqalgan. Ular tosh asboblari, keyin esa metall asboblar yordamida toshga bir necha marta urishgan.
Miloddan avvalgi. e. Olmaliq janubida 6-8 km janubida Kuraminskiy tizmasining Shimoliy yonbag'rida tor Parakandasay darasida topilgan. Tasvirlar daraning o'ng qirg'og'ida 40 dan ortiq katta toshlarning tekis yuzasiga qo'llaniladi. Ular orasida - odamlar, yovvoyi echki, otlar, buqalar, itlar va boshqa hayvonlarning tasvirlari, shuningdek o'qlar, kamon, arqonlar va boshqalar.
Rasmlardagi alohida belgilar ierogliflarga o'xshaydi. Ko'pincha aylanada yozilgan xoch takrorlanadi. Markaziy Osiyo Mesopotamiyasining havzasida doira, romb va xoch quyosh xudolarining ramzlari yoki atributlari bo'lib xizmat qildi. Tabiatning ramzlari ko'pincha hayvonlar, hayvonlar, qushlar, "hayot daraxti"bilan birgalikda tasvirlangan.