Markaziy osiyo xalqlari etnologiyasi

Epigam iya 
(yunoncha aralash nikoh) - D. A. Olderoge 
ekzogamiyadan oldin majburiy nikoh shakli mavjud bo‘lganligini 
ta'kidlab, uni epigamiya (yunoncha “aralash nikoh”) deb atagan edi. 
Mazkur atama D. A. Olderogening fikricha, ikkita ibtidoiy gumh 
0‘rtasida o ‘zaro yordam va himoya munosabatlarini o ‘matgan. 
Shuningdek, ular o ‘rtasida o ‘zaro nikohlar majburiyatini y o ‘lga
266

---

qo ‘ygan. Bu o ‘zining tabiiy natijasi sifatida ekzogamiya (o‘z guruhida 
nikohlami taqiqlash)dan, shuningdek, endogamiyadan (ikkita yoki 
undan ko‘proq d o ‘stona guruhlar doirasida nikoh majburiyatlari) 
iborat bo‘lgan.
E tnik guruh 
— til, madaniyat, din, turmushga xos eng ahamiyatli 
jihatlam i saqlagan elat yoki millatning o ‘ziga xoslangan qismi. Unday 
guruhlar milliy-etnik, diniy-jamoaviy, til, madaniy-maishiy belgilarga 
ko‘ra o ‘ziga xoslanib subetnik, 
etnokonfessiya, 
etnolingvistik 
jam oalam i tashkil qiladi, bular keyinchalik muayyan etnosiyosiy 
mavqyeni da'vo qila boshlaydi.
Jahon tajribasidan ko‘rinadiki, etnik ozchilikning mavqyei, tutgan 
o ‘m iga ijtimoiy-siyosiy turmushning barqarorligiga bog‘liq ekan. 
Barqaror boMmagan vaziyatlarda ko‘proq o 4z huquqlarini ta'minlashga 
ko‘proq ishonch b o iish ig a muhtoj etnik guruhlar o‘zlarini noqulay 
sezadi, chunki bular o‘ziga xos madaniyatlarini yo ‘qotish xavfi, 
kamsitilish va xo‘rlanish xavfi ostida bo‘ladilar.
Etnoslararo munosabat barcha qolgan turlar bilan tarixan birga 
kechayotgan guruhlararo munosabat turi hisoblanadi. U insoniyat 
o ‘tmishi bilan chuqur bogTiq, shu bilan birga ijtimoiy hayotni tashkil 
etishning ruhiy qonuniyatlariga aloqador, ular qadim antropogenez 
vaqtida tu g ‘ilgan birinchi galda etnik guruhga mansublik belgisi 
bo‘yicha “biz” - “ular” qarama-qarshiligi osha rivojlanadi.