Markazlashgan cho'zilish va siqilishda kuchlanishlarni aniqlash

Markazlashgan cho'zilish va siqilishda kuchlanishlarni aniqlash

Reja:

1. 
   Markazlashgan kuchlanishlar haqida.
   
2. 
   Markazlashgan cho’zilishda kuchlanishni aniqlash.
   
3. 
   Markazlashgan siqilishda kuchlanishni aniqlash.
   

Nazariyqism.
Ihtiyoriy kesimni tekshiramiz. (1-shakl) OX va OY o’qidagi bosh o’qlar bo’lsin. A nuqtadagi koordinatalari X_r,Y_r ga teng. V nuqtani X,Y koordinatalar o’qiga nisbatan yo’nalishida aniqlaymiz. Ko’ndalang kesimda ta’sir etuvchi ichki kuch faktorlari quyidagilardan iborat.
N = - P ; M_x= - R y_r; M_y = - R x_r.

1 -shakl
Y holda ihtiyoriy V nuqtadagi kuchlanish quyidagiga teng bo’ladi.

Bosh inerstiya momentlarni inerstiya radiuslari orqali ifodalasak

U holda
Neytral o’q holatini aniqlash.
Maksimal kuchlanishlarni -ni aniqlash uchun neytral o’q holatini aniqlamiz.
da;
U holda
Bu erda X₀,Y₀- neytral chiziq koordinatalari

Bunda quyidagicha belgilar kiritamiz.




2-shakl

Bu erda , -neytral chiziqni x, y o’qlaridan ajratgan kesmalari. U hohlda neytral chiziq tenglamasi hisobga olgan holda quyidagicha ko’rinishga keladi.

, larni manfiy ishoralari shuni ko’rsatadiki neytral chiziqni ogirlik markazidan R kuch qo’yilgan A nuqtaga nisbatan qarama qarshi tomonla joylashishini bildiradi.

Simetrik kesimlar (to’rtburchak, qo’shtavr va boshqa ) da рar ikki o’qlar simetriya o’qlari рisoblanadi. Bunday kesimlar uchun y_{1.2 =} y_max va x_{1,2 =} x_max. bo’ladi. Bunday holda soddallashib quyidagicha ko’rinishga keladi.

Agar brus materiali cho’zilish va siqilishga har xil qarshilik ko’rsatuvchi materialdan iborat bo’lsa, cho’zilish va siqilishga alohida mustahkamlikka tekshirilib ko’riladi.
Маrkaziy siqilishda bo’lmagan sterjenlar doirmustaqilishtopshiriqlari

Masala -Mаrkaziy siqilishda bo’lmagan sterjen (2-rаsm) bo’lama P kuch bir nuqtasida R_s– siqilish vaR_ch cho’zilishda ta’sir qilayapti;

1) Кo’ndalang kesimda eng cho’zuvchi, eng siqiluvchi кuchlanish va кеsim o’lchamlari aniqlansin;
2) BеrilganкеsimuchunPruxsatberilganyuklanishtopilsin

Berilganlar5-jadvaldanolinsin

5-jadval

1-rаsmМаrkaziy siqilishda bo’lmagan sterjenlar doir masala echish

Masala -Mаrkaziy siqilishda bo’lmagan sterjen (2-rаsm) bo’lama P kuch bir nuqtasida R_s=70 МПа – siqilish vaR_ch =20 Мпа cho’zilishda ta’sir qilayapti;
а = 6 sм, b = 2 sm.
1) Кo’ndalang kesimda eng cho’zuvchi, eng siqiluvchi кuchlanish va кеsim o’lchamlari aniqlansin;
2) BеrilganкеsimuchunPruxsatberilganyuklanishtopilsin

. 2 – rasm
Hisoblash
1. Кеsimningmaydoninihisoblash

2. Og’irlikmarkaziningholatinianiqlash.
Кеsimmarkazidanikkitasimetriyao’qlario’tganva u og’irlikmarkazinibelgilaydi
3. I_zvaI_yinersiyamomentlariniqo’dagichaaniqlanadi.


Inersiyaraduslariqo’dagi formula yordamidatopiladi.

5. Neytralchiziqholatiquydagichaaniqlanadi.

6. Engcho’zuluvchanvasiqiluchankuchlanishihisoblaymiz.
Хаvflinuqtalarmarkaziychiziqdanuzoqnuqtaningajo’lashgan. (1- nuqtasiqilgankuchlanganlikholatida; 2 - nuqtacho’ziluvchankuchlanganlikholatidabo’ladi),



7. Ruxsatberilganyuklanishnihisoblaymiz.
Cho’zulushdaмustahkamlikshartigabinoan.

Siqilushdaмustahkamlikshartigabinoanruxsatberilganyuklanishtopiladi.

8. P = Pruxbo’lgandaкеsimdата’sir etayotgan normal кuchlanishningepyurasiniquriladi. (3 – rasm)


3 – rasm.
Nazorat savollari:
1. Markazlashmagan cho’zilish va siqilish deganda nimani tushunasiz.
2. Markazlashmagan cho’zilish va siqilish qaysi oddiy deformastiyalar yigindisidan iborat.
3. Neytral o’q tenglamasini keltirib chiqaring?
4. Neytral o’qdagi a_x, a_u lar qanday ifodalandi.
5. Markazlashmagan siqilishda eng katta normal kuchlanish qanday aniqlanadi.
6. Kesim yadrosi nima?
7. Doiraviy va to’rtburchakli kesimlar uchun kesim yadrosi qanday ko’rinishda
bo’ladi.
8. Murakkab qarshilik nima.
9. Murakkab egilishni tushuntiring.
10. Qiyshiq egilish nima?