Maruza -№ Hujayra yadrosi. Dnk va rnk larning tuzilishi va vazifalari. Oqsil biosintezi

Anafazadagi xujayra o‘qining vazifasi. Xujayra o‘qida xromosomalar xarakati boshlanadi. Anafazada 2 xil o‘q iplari xromosoma xarakatida qatnashadi. 1-xili qutbdan xujayra o‘qining ekvatorigacha cho‘ziladi. O‘sha erda ular tugaydi. Mitoz davomida bu iplar cho‘zila boshlaydi, bu iplar xromosomalarning bir-biridan itarilishiga yordam beradi. Xromosomalar o‘zlarining sentromerlari orqali qutblarga cho‘zilgan o‘q iplariga birikadi. Bu iplar (ajratuvchi mikronaychalardan tuzilgan) xromosomalar qutb tomon xarakatlanganda qisqaradi. Natijada, ular xromosomalarni bir-biridan itaradi.
O‘q iplari mikronaychalardan tuzilgan. Mikronaychalar qo‘shuvchi yoki ajratuvchi subbirlik tubulin oqsili orqali qo‘shadi va ajratadi. Bu iplarning cho‘zilishi va qisqarishi oqibatida xromosomalar xarakatiga sabab bo‘ladi.

centromere

Qiz xromatidlar




2n = 4




2n = 4


2n = 4

Rasm. mitozning qisqacha bayoni DNK replikatsiyasidan keyin xar bir xromosoma dublikatsiyalanadi. Sentromerlar ajraladi. Qiz xromatidlar xromosomalar deyiladi, qiz yadrolari ichida xarakatlanadi

Metafaza

Sylvia S. Mader. Human biology. Chapter 18. Pages 419-442

chromosomes ,20 []m _|


daughter chromosome l


cleavage furrow

Telofaza Telofaza boshlanganda xromosomalar qutblarga etib keladi. Xromosomalar xiralashadi. Xujayra o‘qi, xujayra ichida qayta yig‘ivchi komponentlar orqali yadro qobig‘idek yo‘qoladi. Xar bir yadrochada yadro bor, chunki xar birida ribosomal subbirlik xosil qiluvchi DNK joyi bor. Telofaza 2ta qiz yadrolari borligi bilan xarakterlanadi. Sitokinez Sitokinez bu sitoplazma va organellalarning bo‘linishi. Odam xujayrasida, xujayra atrofini kichik o‘yiq deyiluvchi jo‘yak o‘rab oladi. Aktin iplari xosil bo‘lgan qisqaruvchi xalqa kichrayib, xujayra yarmidanjo‘yakka ajralib qisiladi. Natijada xar birxujayraning plazmatik membranasi xosil bo‘ladi. Meyoz Meyoz bu kamayuvchi bo‘linish. Meyoz 2ta bo‘linishni o‘z ichiga oladi, bunda 4ta qiz xujayra bo‘ladi. Xar bir qiz xujayrada xar bir xromosoma tipining bittasi bor, shuning uchun ona xujayranikidan 2 marta kam bo‘ladi. Ona xujayra diploid (2n) xromosoma soniga; qiz xujayra bu sonning yarmiga, ya’ni gaploid (n) xromosoma soniga ega. Qiz xujayralar meyoz natijasida gametalarga aylanadi. 18.8 rasmda 4ta- (2n) diploid xromosomalar bor.Ona xujayra 2n xromosoma soni; qiz xujayraniki gaploid (n) xromosoma soni, bu 2ta xromosomaga teng.