Ma’ruza №13. Otvallar hosil qilish jarayoni

 
13.1. Rasm. Muruntau karyerida tashqi ag‘darmaning umumiy kо‘rinishi. 
 
 
Ag‘darmaning asosiy parametrlariga: 
-ag‘darma balandligi – N
o
; 
-ag‘darma yarusi balandligi – h; 
-ag‘darma eni – V
o
; 
-ag‘darma uzunligi – L
o
; 
-ag‘darma о‘tish kengligi – A
o
; 
-ag‘darma egallab turgan yer uchastkasi yuzasi - S
o
. 
Ag‘darma balandligi va ag‘darma pog‘onasi balandligi qо‘yidagilarga 
bog‘liq: 
-ag‘darma hosil qilishni mexanizatsiyalashtirish usuliga; 
-g‘aramlanadigan tog‘ jinsi turg‘unligiga va ag‘darma asosiga; 
-ag‘darma ostidagi yer relyefiga; 
-transport turiga. 
Ag‘darma balandligi bо‘yicha 25 yarusdan iborat bо‘ladi va har bir yarus 
balandligi ag‘darma pog‘onasi balandligiga teng bо‘ladi. Agar tog‘ jinsi turg‘unligi 

---

kam bо‘lsa, ag‘darma pog‘onasi balandligi 810 m bо‘ladi. Turg‘un qattiq tog‘ 
jinslarida ag‘darma pog‘onasi balandligi 3040 m bо‘ladi. Bir jinsli bо‘lmagan 
tog‘ jinslari joylashtirilgan ag‘darmalarda esa, yaruslar balandligi har xil bо‘lishi 
mumkin.
 
Masalan: quyi yarusga ag‘darma va ag‘darma pastki qismi (tagi) turg‘unligini 
oshiruvchi tog‘ jinslari tashlanadi.