Ma’ruza №14 Qattiq va suyuq materiallarning harakatlanishi Tayanch iboralar

Gaz oqimlari bilan birga olib ketiluvchi mayda materiallarning harakati – materiallarni 
qayta eritish yoki muallaq holatda kuydirish hamda materialning mayda zarralari chang ko‘rinishida 
olib ketiluvchi boshqa pechlar uchunham juda muhim jarayondir.
Mayda zarralarning muallaq holati gaz oqimi tezligi kattaligi va mazkur gaz muhitida 
zarrachaning cho‘kish tezligi nisbati bilan aniqlanadi. Agar gaz oqimi tezligi qattiq zarra cho‘kishi 
tezligiga teng bo‘lsa yoki undan ortiq bo‘lsa, unda qattiq zarracha uzoq vaqt muallaq holatda 
bo‘lishi va gaz oqimlari bilan birga harakatlanishi mumkin. Mayda zarralarning cho‘kish tezligi 
(yoki aylanish tezligi) deb zarrachaga ta’sir qiluvchi ikkita qarama-qarshi kuchlar: og‘irlik kuchi va 
muhitning qarshilik kuchi, teng bo‘lganda uning qandaydir muhitda teng tushishi tezligi bilan 
nomlash qabul qilingan. 
Quyidagi belgilarni kiritamiz:
пад

— cho‘kish tezligi, m/sek; 
 
d — shar shaklidagi zarracha diametri, m; 
1

— zarrachaning solishtirma og‘irligi, kG/m
3
; 
 
γ
2
— muhitning solitshtirma vazni, kG/m
3
; 
μ— muhitning dinamik qovushqoqlik koeffitsienti, kG
.
sek/m
2
.
Vaznda yo‘qotishni hisobga olib og‘irlik kuchi Arximed qonuni bo‘yicha quyidagiga teng beladi 


2
1
3
6




d
Mayda zarralar uchun muhit qarshiligi kuchi Stoks bo‘yicha 
пад
d


3
14.4-rasm. Purkashning chegara miqdori К ning tuyulma zichlikka 

bog’liqligi, 
bo’laklar o’lchami l bo’laklar orasidagi o’tish joyi maydoni ω 

---

101 
Ushbu kuchlarni tenglashtirib 
пад

uchun quyidagi ifodani topamiz: 






2
1
2
18
1



d
пад
(14.5) 
1

ga nisbatan γ
2 
kattalikni e’tiborga olmay hamda 20
o
C da havo uchun dinamik qovushqoqlik 
qiymatini qo‘yib 
2
6
/
10
85
,
1
м
сек
кГ





, quyidagi 
пад

uchun soddalashtirilgan formulani 
topamiz: 
2
1
4
10
3
d
пад




m/sek (14.6) 
Muallaq holatda kuydirish va eritish pechlarida mayda yanchilgan va yaxshi quritilgan 
materiallar aeroaralashma ko‘rinishida birlamchi havo bilan birga pechning ishchi fazosida pastki 
qismida joylashgan maxsus gorelkalar orqali purkaladi. Gorelkalarning o‘rnatilgan joyiga hamda 
yo‘nalishiga qarab pech fazosida material yoy holatidagi traektoriya bo‘ylab avval tepaga ko‘tarilib, 
keyin esa pastga qarab harakatlanadi. 
Agar 
пад

m/sek, 

ma’lum bo‘lsa, unda pech fazosining kerakli balandligi N ni aniqlash 
mumkin: 


пад
H

, m 
(14.7) 
Ko‘p holatlarda mayda fraksiyalar gaz oqimi bilan birga oqib ketadi. Material ketishini kamaytirish 
uchun pechning uzunligi yoki chang ushlovchi qurilma bo‘lishi kerak: 
t
пад
H
L



min
, m (14.8) 
Bu erda 
min
L
- chang chщkishini ta’minlovchi pech yoki kameraning minimal uzunligi, m;