Maruza 2 elеktr enеrgеtika tizimlari elеmеntlarining almashtirish sxеmalari

Avtotransformatorning nominal quvvati deb u nominal sharoitlarda yuqori kuchlanish tarmog‘idan olishi yoki unga uzatishi mumkin bo‘lgan eng katta quvvatga aytiladi:
(2.7)
Bu quvvat, shuningdek, o‘tish quvvati deb ham yuritiladi. Bu quvvat avtotransformatorning quyi cho‘lg‘amida yuklama bo‘lmagan holda yuqori kuchlanish tarmog‘idan o‘rta kuchlanish tarmog‘iga yoki teskari yo‘nalishda uzatishi mumkin bo‘lgan eng katta quvvatga aytiladi.
Avtotransformatorning ketma–ket cho‘lg‘ami P tip quvvatga mo‘ljallanadi (2.2,b–rasm):
, (2.8)
bu yerda – ning ga nisbatan necha marta kichik ekanligini ko‘rsatuvchi afzallik koeffitsiyenti.
Yuqoridagi tartibda umumiy cho‘lg‘amning quvvati ham tip quvvatiga teng ekanligini isbotlash mumkin.
Ыuyi kuchlanish cho‘lg‘ami ham tip quvvati yoki undan kichik quvvatga mo‘ljallanadi. U nominal quvvat orqali quyidagicha ifodalanadi:
, (2.9)
bu yerda kV bo‘lgan hollarda .
kV bo‘lgan holat uchun uch cho‘lg‘amli transformator va avtotransformatorning almashtirish sxemasi 2.2,v–rasmda, kV bo‘lgan holat uchun esa 2.2,b–rasmda tasvirlangan. Ushbu holatda ham salt ishlashda isrof bo‘luvchi quvvatlar va ikki cho‘lg‘amli transformatorlardagidek hisoblanadi. Uch cho‘lg‘amli transformator va avtotransformatorlar uchun qisqa tutashuv isroflari va kuchlanishlarining uchala cho‘lg‘amlar juftliklari uchun, yaoni va ko‘rinishida beriladi. ‘ar bir va mumkin bo‘lgan uchta tajribaning biriga taaluqlidir. Masalan, va larning qiymatlari quyi cho‘lg‘am qisqa tutashtirilgan, o‘rta cho‘lg‘am salt holda bo‘lgan yuqori cho‘lg‘amga quyi cho‘lg‘am orqali nominal tok oqishini taominlovchi kuchlanish berilgan holatda aniqlanadi. Bunday holda xuddi ikki cho‘lg‘amli transformatorlardagidek
, (2.10)
, (2.11)
, (2.12)
(2.10)–(2.12) tenglamalarda uchta nomaolum aktiv qarshiliklar mavjud. Ularni birgalikda yechish asosida qarishiliklar uchun ifodaga ega bo‘lamiz:
, (2.13)
, (2.14)
, (2.15)
bu yerda lar quyidagi formulalar bo‘yicha topiladi:
, (2.16)
, (2.17)
. (2.18)
Xuddi shunga o‘xshash ravishda lar hisoblanadi:
, (2.19)
, (2.20)
. (2.21)
larning topilgan qiymatlaridan foydalanib, quyidagi formulalar bo‘yicha alohida cho‘lg‘amlarning reaktiv qarshiliklari aniqlanadi:
, (2.22)
, (2.23)
, (2.24)
Generatorlar, yuklamalar, hamda uzatuvchi va o‘zgartiruvchi elementlardan tashkil topgan murakkab energotizim ko‘rib chiqiladi.
Dastlab, energetika tizim shaxobchasidani QT toklarini va uni tugunlaridagi kuchlanishni hisoblash masalasi yechishga doir umumiy prinsiplarni formirovaniya qilish kerak.
Energotizimni matematik modeli elementlar va uning tashkil etuvchilari bo‘yicha aniqlanadi.
EESning almashtirish sxemasi
Uch fazali qisqa tutashuv toklari hisoblash uchun energetika tizimining almashtirish sxemasini tuzish, normal barqarorlashgan holatlarni hisoblashda formilirovka qilingan umumiy prinsiplar bo‘yicha olib boriladi.
Asosiy hisobiy taxminlar tuziladi , bir qator soddalashtirishlar kiritiladi.
Dopolnitelg‘no vvoditsya ryad uproo‘yeniy, kotorqe sostavlyayut osnovnqe raschetnqe dopuo‘yeniya.
Asosiy hisobiy taxminlar
Hisobiy taxminlar deganda energetika tizim elementlarini xarakteristikalarini hisobga olish yoki olmaslik shartlari tushuniladi. Aniq shartlar uchun masalani qo‘yilishidan kelib chiqib taxminlar aniqlanadi.
Asosiy taxminlarga quyidagi ko‘rsatmalar tegishli:

• 
  Ko‘rib chiqiladigan EES uch fazali QT simmetrikdir;
  
• 
  QT tokini hisoblashda qabul qilinadi:
  

1) har xil sinxron mashina EYuK faza bo‘yicha siljishi va ularni aylanish tezligina o‘zgarishi hisobga olinmaydi, qachonki QT davomiyligi 0,5 s dan oshmasa;
2) o‘zgarmas tok elektr uzatish yo‘li yordasida bajariladigan qo‘shni tizmi aloqasi ehtiborga olinmaydi;
3) Elektr liniyasi (110-220kV) sig‘im o‘tkazuvchanligi hisobga olinmaydi (v_s=0) agar uning uzunligi 200 km oshmasa, va 330-500kV HUY uchun uning uzunligi 150 km oshmasa. Bu taxmin 500 kV va yuqori kuchlanishli liniyalar uchun tegishli emas;
4) Elektr mashinalari magnit tizimlari to‘yinmagandir;
5) Transformator va avtotransformatorlarni magnitlanish toklari hisobga olinmaydi (i_=0);
6) Hisobiy sxema elementlarining aktiv qarshiligi o‘zgarishi hisobga olinmaydi. Agar QT nuqtasiga nisbatan sxemadagi aktiv qarshilikning natijaviy ekvivalent qiymati induktiv qarshilikning natijaviy ekvivalent qarshiligidan 30% foizidan oshmasa;
7) Agar boshlang‘ich hisobiy sxema bir nesa mustaqil konturlardan iborat bo‘lsa, QT tokining nodavriy tashkil etuvchisi taxminiy xisobga olinadi;
8) Hisobiy sxema aloxida tugunlarida bog‘langan elektr yuklamalari taxminiy hisobga olinadi;
9) Boshlang‘ich hisobiy sxemada har bir elementni aktiv qarshiligi va o‘zgarmas tok elementlari qarshiliga son qiymatlarda beriladi.

• 
  EET yuklamalari hisobga olinmaydi yoki taxminiy hisobga olinadi;
  

Qoidaga ko‘ra, SM rotorlarini vaqt bo‘yicha o‘zgarishi hisobga olinmaydi.
Yuqorida keltirilgan taxminlar QT tokini hisoblash ishlarini va programma tahminotda algoritmlar tuzishni sezilarli osonlashtiradi.


Elektr tizim elementlari almashtirish sxemasi