Маъруза №3 энергетика манбаларини турлари ва уларнинг захиралари

Табиий газ. Дунёдаги газни геологик заҳиралари 140-170 трлн. м3 деб баҳоланмоқда. Газ заҳираларини мамлакатлар бўйича тақсимланиши қуйидаги жадвалда келтирилган.

Мамлакат номи	Дунёнинг ишончли газ заҳиралари, %
АҚШ	27,5
Лотин Америкаси ва Кариб денгизи	6.2
Канада	4.3
Россия ва Ғарбий Европа	14.4
Африка	15,1
Яқин ва Ўрта Шарқ	20.6
Узоқ Шарқ	2.3

Нефт ва газ нафақат энергетик хом-ашё сифатида, балки кимёвий хом-ашё сифатида ҳам қадирли. Ҳозирги даврда 5000 та синтетик ашёлар нефт ва газдан олинмоқда. Бироқ заҳираларнинг фақат 3-5% и кимёвий хом-ашё сифатида ишлатилмоқда. Нефт ва газ конлари ер қаъридан олинади ва қудуқларнинг бурғуланиши билан баҳоланади. Бурғуланишга кетган харажатлар геологик ва тоғ қидирувларига кетган харажатларнинг 70% ни ташкил этади.

2. Гидроэнергетика заҳиралари. Денгиз сувининг кўтарилиш ва пасайишидан ҳосил бўладиган энергия Гидроэнергетика заҳиралари. Ерда гидроэнергетика йилига 32900 ТВчсоат қиймат катталиги билан баҳоланади. Бироқ бу энергиянинг 25% ни техник ва иқтисодий талабларга биноан амалиётда фойдаланса бўлади. Бу катталик ҳозирги замон дунё электр станцияларида йил давомида ишлаб чиқарилаётган энергия миқдоридан тахминан икки маротаба катта. Қуйидаги жадвалда турли мамлакатлардаги гидроэнергетик манбалари кўрсатилган.

Давлатлар	Қувват, ГВт	Қувват. ГВт
	Сувнинг йил давомида ўртача сарфи (50% таъминланган)	Минимал сув сарфи(95% таъминланган)
АҚШ	53.9	25.0
Канада	25.1	15.85
Япония	13.2	5.6
Норвегия	20.0	12.0
Швеция	8.9	2.9
Франция	5.8	3.4
Италия	5.2	2.8
Швецария	3.8	2.4
Испания	5.0	2,9
Германия	3.7	1.5
Англия	1.2	0.6