Maʻruza №4 Mavzu: Mustaqil qo‘zg‘atish chulg’amli o‘zgarmas tok motorning elektr mexanik xususiyatlari. Reja

Tabiiy va sun’iy elektr mexanik va mexanik tavsiflari.
 

---

Dvigatelning statik xarakteristikalari uchun tenglamalarni chiqarish quyidagi farazlar orqali 
amalga oshiriladi: yakor reaksiyasi xisobga olinmaydi; dvigatel validagi moment elektromagnit 
momentga tengdir. Kuchlanishlar tenglamasi, yakor e.yu.k. va dvigatel momenti uchun ifodalar 
quyidagi ko‘rinishda yoziladi: 
U = E + I R ,
E = k

,
M= k F J,
bunda R=R
ya
+R
yak
- yakorp 
zanjirining to‘la qarshiligi, Om; F-O‘TD ning magnit oqimi, Vb; k = rN/(2

a)-dvigatelning 
konstruktiv koeffitsiyenti; r - juft qutblar soni; N - yakor cho‘lamidagi aktiv o‘tkazgichlar soni; a 
- yakor cho‘lamidagi parallel shoxobchalar soni. 
Agar tenglamaga E ning qiymatini quyib, uni aylanish tezligiga nisbatan yechilsa, O‘TD 
ning elektromexanik xarakteristikasini 

(I) aniqlaydigan formula xosil bo‘ladi, ya’ni 

=(U-IR)/( k F)
MQ O‘TDni mexanik xarakteristikasining 

(M) formulasidan foydalanilgan xolda 

=U/ k F - M R / (k F)
2
O‘TD ning elektromexanik va mexanik xarakteristikalariga binoan, tezlik tok va 
momentga nisbatan chiziqli bolanishda bo‘ladi. 
Yuqoridagi tenglamalarni quyidagi soddalashtirilgan yozuv formasida xam ko‘rsatish 
mumkin 

 = 

o 
- 

,
bunda, 

o
- ideal salt yurish tezligi: 

o
=U/ (k F)

 - tezlikni ideal salt yurish tezligiga nisbatan pasayishi;

=IR/( kF)=M R/(kF)
2
6.1, b-rasmda O‘TD ning elektromexanik xarakteristikalari manba kuchlanishining U 
qarama - qarshi qutblanganligi uchun ko‘rsatilgan. Xuddi shu rasmda, kuchlanish U=0 
bo‘lgandagi, dvigatel xarakteristikalari xam ko‘rsatilgan. Bu xarakteristikalar tenglamasi U=0 da 
xosil qilinadi 

=-I R/( k F);
 

 = - M R / (k F)
2
Shunday xarakteristikaga ega bo‘lgan O‘TD ning sxemasi 6.2-rasmda ko‘rsatilgan, bu 
sxema dinamik to‘xtatish yoki tarmoqqa boliqmas ulanishdagi generator sxemasi deyiladi. 
MQ O‘TD ning sunoiy xarakteristikalarini xosil qilishning asosiy usullarni aniqlash imkonini 
beradi: yakor zanjiridagi qo‘shimcha rezistor R
yak
qarshiligini, magnit oqimini F va yakor 
zanjiriga berilayotgan kuchlanishni U o‘zgartirish.