Maʻruza №4 Mavzu: Mustaqil qo‘zg‘atish chulg’amli o‘zgarmas tok motorning elektr mexanik xususiyatlari. Reja

Motorning ish rejimlari. Ularni taxlil qilish va parametrlarini hisoblash.
 

---

Elektr dvigatellarining energetik rejimlarini ikki o‘zgaruvchan kattaliklarining yo‘nalishlariga 
qarab aniqlash mumkin: 
elektrik - e.yu.k Ye va tok I yoki mexanik -moment M va tezlik 

. Tezlik va moment bir xil 
yo‘nalganda, tok va e.yu.k esa bir biriga teskari bo‘lganda dvigatel rejimi, shuningdek tezlik va 
momentni yo‘nalishlari qarama-qarshi, tok va e.yu.k. ning 
yo‘nalishlari esa bir xil bo‘l-ganda - generator rejimlari 
farqlanadi. 
Generator va dvigatel rejimlari orasida esa salt yurish 
va qisqa tutashuv rejimlari chegaraviy rejimlar xisoblanadi, 
bunda salt yurishda tok va moment, qisqa tutashuvda esa - 
e.yu.k.va tezlik nolga teng bo‘ladi. 
Dvigatel xarakteristikalarining turli qismlaridagi ish 
rejimlarini ko‘rib chiqamiz: 
 
Salt yurish rejimi ( xarakteristikaning A nuqtasi). 
Dvigatel na elektr tarmoidan ( qo‘zatishidagi elektr 
energiyadan tashqari, I=0; E=U= kF

0
) va na valdan (M=0, 

=

0
) energiya oladi (6.3, a-rasm). 
 
Dvigatel rejimi - xarakteristikaning 0<

<

0
 diapazondagi I bo‘lagi, yaoni birinchi 
kvadrantdagi qismi, bunda 

va M yo‘nalishi bo‘yicha mos tushadi. Bu rejimda ¦Ye¦<¦U¦, tok 
I=(U-E)/R kuchlanish U bilan yo‘nalish bo‘yicha mos va aksincha e.yu.k bilan mos tushmaydi, 
elektr energiya EE (6.3, b-rasm) tarmoqdan berilgan bo‘lib, mexanik energiya ME esa dvigatel 
validan ijro organiga uzatiladi. 
Tarmoq bilan parallel ishlovchi generator rejimi yoki tarmoqqa energiyani 
rekuperatsiya qilish orqali to‘xtatish (rekuperativ to‘xtatish)-xarakteristikaning 2 bo‘lagi (6.1, 
b-rasm).Bu bulakda 

>

o
, shuning uchun e.yu.k. manba kuchlanishidan katta bo‘lib, tok va 
moment esa o‘zlarining yo‘nalishlarini teskarisiga o‘zgartiradi. Dvigatel, ishchi mashinadan 
mexanik energiyani olib, uni elektr energiya ko‘rinishida tarmoqqa beradi (rekuperatsiya qiladi, 
6.3, v-rasm).