Arterio-venoz anastomozlar. Gavdaning ba`zi qismlarida, masalan, teri, o’pka va buyraklarda arteriolalar bilan venalarning bevosita kushilib ketgan joylari bor. Bu kushilmalar – arterio-venoz anastomozlar – arteriola va venalar orasidagi eng kalta yuldan iborat. Odatdagi sharoitda bu anastomozlar berk bo’iib, Qon kapillyarlar turidan okadi. Anastomozlar ochik bo’lsa Qonning bir qismi kapillyarlarga kirmay, venalarga utishi mumkin.SHunday qilib, arterio-venoz anastomozlar kapillyar Qon aylanishini boshqarib turuvchi shuntlar rolini uynaydi. Atrofdagi muxit temperaturasi kutarilganda yoki pasayganda teri kapillyarlarida Qon aylanishining uzgarishi anastomozlarning shunday rol’ uynashini kursatib bera oladi. Atrofdagi temperatura kutarilganda (350 dan oshganda) yoki pasayganda (150 dan pastga tushganda) teridagi anastomozlar ochiladi va Qon arteriolalardan bevosita venalarga uta boshlaydi. Bu, Qonni isib ketish yoki sovib ketishdan saklaydi, chunki bu sharoitda Qonning xammasi issiqni yutadigan yoki tashkariga chikaradigan terining kapillyar turidan utavermaydi.
Ul’trastrukturasiga karab kapillyarlarni 3 tipga bo’lish mumkin:
Devori uzluksiz kapillyarlar (somatik)
Devori oynalik kapillyarlar – fenesterlik (vistseral)
Devori uzlukli bulgan kapillyarlar (sinusoid)
I tipdagi kapillyarlar devori endotelial xujayralardan tuzilgan, bu xujayralar membranasida juda kup mayda teshiklar bor (4-5 nm). Bunday tipdagi kapillyarlar organizmda juda kup uchraydi (ko’ndalang targ’il, silliq muskullarda, yog va biriktiruvchi tukimalarda, o’pka tukimalarida.II tipdagi kapillyarlar devorida oynalar bo’iib yo’pka membrana bilan koplangan (buyrakda, ichakning silliq kavatida uchraydi).III tipdagi kapillyarlar devorlari orasida oraliklar bo’ladi (suyak kumigi, jigar va talok sinuslarida uchraydi). Bu oraliklardan suv va Qon xujayralari utadi.
Kapillyarlar bilan to`qimaaro suyukliklar orasidagi eritmalar
Do'stlaringiz bilan baham: |
