Ma’ruza №7 qattiq jismlarning deformatsiyalanishi

 

Gyugens prinsipi. 

 

Gyuygens  printsipi  yordamida  to’lqinlarning  tarqalish  hodisalarini  kuzatish  osonlashadi.  Bu 

printsipga asosan, to’lqin harakati yetib borgan har bir nuqta ikkilamchi to’lqinlar manbaiga aylanadi: 

bu  to’lqinlarni  o’rab  oluvchi  egri  chiziq  keyingi  momentdagi  to’lqinlar  fronti 

holatini beradi (4 - rasm).  

Gyuygens  printsipidan  foydalanib,  ikki  muhit  chegarasidan  to’lqinlarni 

qaytish va sinish qonunlarini keltirib chiqarish mumkin. 

To’lqinlarning  burchak  ostida  tushganidagi  sinishi  har  xil  muhitdagi, 

ularning har xil tezliklarga ega bo’lishi bilan tushuntiriladi. 

Gyuygens  printsipi,    to’lqinlarga  xos  bo’lgan,    ularning  to’g’ri  chiziqli 

tarqalishidan og’ishini tushuntirib bera oladi. 

Agarda  to’lqinlar  chegaralanmagan  fazoda  tarqalsalar,  ular  o’zlarining  to’g’ri 

chiziqli yo’nalishini saqlab qoladilar. O’z yo’lida 

to’siqlarga  duch  kelsa,  uni  o’rab  o’tishga 

intilishadi.  Bu  hodisa  difraktsiya  hodisasi  deb 

ataladi. 

Masalan, ko’p teshikli yassi to’siqqa unga parallel bo’lgan to’lqin 

fronti tushayotgan bo’lsin (5 - rasm). 

Gyuygens printsipiga asosan,  yassi to’lqinning har bir teshigiga to’g’ri 

kelgan  nuqtalar  ikkilamchi  to’lqinlar  markaziga  aylanadilar.  Bu 

ikkilamchi to’lqinlarni o’rab oluvchi egri chiziqni chizsak, u ikkilamchi 

to’lqin fronti geometrik soya sohasini ham egallay boshlaydi.