Ma’ruza №9 Mavzu: Detallarning rezbali sirtlariga ishlov berish. Reja

Tayanch iboralar
Qo’shim, o’tuvlararo yoki amallararo qo’shim, minimal yoki maxsimal qo’shim, qo’shimlarni statistik usulda aniqlash, qo’shimni tashkil etuvchi asosiy omillari, qo’shimlarni “Analitik-hisoblash” usulida aniqlash, nuqsonli sirt chuqurligi, fazoviy og’ish. minimal qo’shimni hisoblashning asosiy formulalari, maksimal qo’shimning asosiy formulasi, hisoblangan qo’shimni to’g’riligini tekshirish, qo’shimni hisoblash tartibi, qo’shimlarni hisoblash xaritasi.
Tirsakli vallarning xizmat vazifasi va ularni tayyorlash
Tirsakli vallar yaxlit, tuziluvchi va yig’iluvchi turlarga farqlanadi. Yaxlitining uzunliklari 5000 mm gacha, tuziluvchilari yirik sudoviiy dvigatellari uchun chetki sektsiyadan iborat, yig’iluvchilari – quvvati katta bo'lmagan dvigatellar (masalan, mototsikllarning dvigatellari) uchun tayyorlanadi.
Deyarli ommoviy bo'lib, ishlab chiqarishlarda avto-traktorlar dvigatellarning tirsakli vallari hisoblanadi. Ularning uzunliklarni 400 dan 1000mm gacha oralig’da bo'ladi. Konstruktiv va texnologik murakkab detal hisoblanuvchi tirsakli val dvigatelning eng javobgar detallaridan biridir (8.1-rasm).

8.1-rasm. Traktor dvigatelining tirsakli vali
Buning hammasi tirsakli vallar tayyorlash aniqligiga yuqori talablar qo'yishni taqozo etadi: tayanchli va shatunli bo'yinlarini diametral o'lchamlarining aniqligi JT6 (kamroq JT5); Tayanchli va shatunli bo'yinlarining shakl xatoliklari shu bo'yinlar dopusklarini 0,3 bo'lagidan kam bo'lmasligi; tayanch bo'yin o'qlarining bir o'qlilikdan og’ishi 0,02 mm dan kam emas, tayanchli va shatunli bo'yinlari o'qlarining parallelikdan og’ishi bo'yin uzunligida 0,015 mm dan kam emas; tirsaklarning burchak burilishlari ±30' oralig’da bo'lishi; tayanch bo'yinlarini markaziy teshiklar o'qlariga nisbotan tepishi 0,01...0,03 mm; tayanchli va shatunli bo'yin sirtlarining g’adir-budurligi Ra=0,08... 0,04mkm; tirsakli vallarning disbalansi (balansirsizlanishi) 15...40g.mm; tayanchli va shatunli bo'yinlarning qattiqligi 3...5 mm. chukurlikda NRC 58...62.