Ma'ruza Kirish. Tuproqlarning umumiy sayyoraviy ahamiyati va vazifalari

Tog'li va do'lli morena relefi yuqori antropogen davrda oxirgi Vyurm yoki Poazer muzliklarining faolligi natijasida yaratilgan. Bu tik tepaliklar, qal'alar va tepaliklarning murakkab almashinuvidir. Adirlar qavariq yoki gumbazsimon. Mutlaq balandliklari 15-250 m, nisbiy balandligi 40 ga, baʼzi joylarda 90-100 m ga yetadi.Qan bagʻirlarining tikligi 20-30 ^{o ga yetishi mumkin} . Tepaliklar va tepaliklarning alohida guruhlari chuqurliklar, botqoqli depressiyalar, ko'llar havzalari bilan ajratilgan yoki daryo vodiylari bilan kesilgan.
Eroziyali-adirli-vodiyli morena relefi Soj (Risa) muzliklarining shakllanishi boʻlib, undan oldingi davrda (oʻrta antropogen) sodir boʻlgan. Ushbu relyef shakllari eroziya va denudatsiya jarayonlarining sezilarli izlarini o'zida mujassam etgan bo'lib, ular keskin qiyaliklar va sezilarli darajada eroziya bo'linishi bilan ajralib turadi. Eroziv shakllar daryo vodiylari, oqar suvlar, jarliklar va jarliklar tizimi bilan ifodalanadi. Ko'pincha to'lqinli sirt fonida birlamchi endmorena relyefining katta tepalik qoldiqlari ajralib turadi. 140 dan 210 m gacha boʻlgan mutlaq balandliklar, 20—30 m gacha, baʼzan 50—70 m gacha boʻlgan nisbiy balandliklar ustunlik qiladi.
Morenalarning tekis yoki biroz tepalikli relyefi (morena-zandre tekisliklari) Poazerskiy va ayniqsa Soj muzliklarining kengayish zonasida tub morena yotqiziqlari hududlarida shakllangan. Ularning yuzasi biroz tepalikli, suv-muzlik konlari bilan qoplangan. Hudud ma'lum darajada daryo vodiylari, oqimlar, soylar, jarlar bilan bo'lingan. Moren-zander tekisliklarining gipsometrik qiymatlari 120-130 dan 180-200 m gacha, nisbiy balandliklari 5-10 m dan oshmaydi.
Koʻl-muzlik tekisliklari muzlik chetida periglasial ko'llar o'rnida hosil bo'lgan. Ular yaxshi saralangan qatlamli materialdan tuzilgan va deyarli tekis topografiyaga ega. Joylarda ularning yuzasi eol tepaliklari, tepaliklar va qumtepalar bilan murakkablashadi. Mutlaq balandliklari 130-150 m.
Alluvial-qum tekisliklari muzlik (morena) shakllanishlar chetidagi suv-muzlik oqimlari natijasida hosil bo'ladi, so'ngra daryo vodiylarini hosil qilish jarayonida qayta ishlanadi. Ushbu turdagi relef silliqlik va zaif parchalanish bilan tavsiflanadi. O'rtacha parchalanish chuqurligi 5 m dan oshmaydi.Eng past joylarda botqoqlar, ko'pincha o'sib chiqqan ko'llar mavjud. Mutlaq sirt darajalari, qoida tariqasida, 140 m dan oshmaydi.