Ma’ruza mashG’uloti ryejasi: Yevropa mamlakatlari va Avstraliyada madaniy xilma-xillikning ko’rinishi

3. AQShdagi madaniy xilma-xillik

Qo’shma Shtatlarning o’zida ham boy madaniy xilma-xillik mavjud. Bu yerda ko’plab etnik va diniy guruhlarning vakillari o’z vatanlarini topdilar. Shu sababli, Amerika turli xil jinsiy qadriyatlar va xatti-harakatlar bilan ajralib turadi. Amerika jamiyatidagi turli madaniyatlar orasidagi madaniy xilma-xillikka duch kelamiz. Shunday qilib, osiyolik amerikaliklar, umuman olganda, ispanlar, afro-amerikaliklar yoki yevropaliklarga qaraganda nikohdan oldin jinsiy aloqada bo’lish ehtimoli kamroq (Cochram va boshqalar, 1991). O’z navbatida, Lotin Amerikasi madaniyatida, umuman olganda, erkaklarning jinsiy sarguzashtlari tez-tez rag’batlantiriladi, shu bilan birga ayollarning nikohdan oldin pokligiga katta ahamiyat beriladi (Komas-Diaz va Grin, 1994). Ijtimoiy aniqlangan farqlarning yana bir namoyon bo’lishi gomoseksuallarga bo’lgan munosabatdir. Jinsiy xatti-harakatlarning bu turi universitet darajasiga ega bo’lgan oq tanli oq tanlilar orasida va afro-amerikaliklar va ma’lumot darajasi past bo’lgan odamlar orasida keng tarqalgan (Maykl va boshq., 1994).

Yana bir bor ta’kidlash kerakki, bunday farqlar universal haqiqat emas, balki yakuniy umumlashtirish maqomiga ega. Alohida guruhlarda ham xilma-xillik mavjud. Masalan, osiyolik amerikaliklar orasida 19 foizda AQShga temir yo’llar qurish uchun olib kelingan xitoylik ishchilarning avlodlari katta ahamiyatga ega. Osiyodan kelgan muhojirlar orasida V’etnam va Koreya urushlaridan qochib ketganlar ham bor. Ushbu guruhga Gonkong, Yaponiya, Tinch okeani orollari va boshqa ko’plab Osiyo mamlakatlaridan kelgan vakillar ham qo’shilishadi. AQShning ispan aholisiga 22 mamlakatdan bo’lgan odamlar kiradi, shuningdek o’zlarini madaniy jihatdan mustaqil deb biladigan ba’zi bir jamoalarning vakillari (Larmer, 1999; Zamora-Hernandez & Patterson, 1996).

Bundan tashqari, Amerika aholisining katta qismi ko’p millatli shaxslardan iborat bo’lib, ularning ajdodlari ikki yoki undan ko’p irqiy guruhga mansub bo’lgan (Koz, 2000). Irqiy va etnik belgilar kabi belgilar kamdan-kam hollarda yagona mustaqil toifalarga kiradi. "Butun dunyo odamlari u yoki bu darajada universal tartibsizlikka aralashadilar, ayniqsa Qo’shma Shtatlarda ... Odamga qarab, uning irqiy kelib chiqishini aniq aniqlash imkonsizdir" (Wyatt 1997, p. Xv).

Urg’u berish darajasi, ya’ni dominant madaniyatga xos bo’lgan an’anaviy g’oyalar va xatti-harakatlarning almashinuvi, shuningdek, individual subkulturalar ichida xilma-xillikni keltirib chiqaruvchi omil hisoblanadi. Shimoliy Amerikada avlodlar davomida yashab kelgan ko’plab etnik guruhlar asosan o’zlashtirishgan (Barkley & Mosher, 1995). Gavayi muhojirlari, afroamerikaliklar va tubjoy amerikaliklarni o’z ichiga olgan ushbu guruhlarning ba’zilari hozirda etnik tiklanishni boshdan kechirmoqdalar. Ular o’z madaniyatlarining xususiyatlarini tiklashga va ularni yangi avlodga o’tkazishga harakat qilmoqdalar (Williams & Ellison, 1996; Yum, 2000). Ko’plab yosh ispan amerikaliklar Lotin Amerikasi madaniyatining elementlarini odatda Amerika hayot tarziga olib kelishadi. Ommabop musiqadagi "lotin" ning yangi to’lqini ushbu muhitning madaniy xususiyatlarini aks ettiradi (Leland va Chambers, 1999).

Ijtimoiy-iqtisodiy maqom va ta’lim darajasi bir etnik guruhning jinsiy munosabati va xatti-harakatlariga bog’liq bo’lgan omil hisoblanadi. Ko’pincha kambag’allar va o’rta sinf o’rtasida sezilarli farqlar kuzatiladi. Xuddi shu narsa turli xil ma’lumot darajasidagi odamlar uchun ham amal qiladi. Xususan, onanizm bilan shug’ullanish kam ma’lumotli aholiga qaraganda aholining ko’proq ma’lumotli qatlamlari orasida keng tarqalgan (Kinsey va boshqalar, 1948; Maykl va boshq., 1994).

Podrobnee: http://bookap.info/okolopsy/krukbaur/gl5.shtm