Ma`ruza Mavzu: Noruda konlarini qazib olish

Kon tuz va gil qatlamlarining qatlamlanishidan iborat. Antiklinal burmalarga burilgan. Bulardan tashqari qizg‘ish qumtosh va konglomeratlar uchraydi. Bu kon yuzasi 1154 km.kv.bo‘lgan ko‘llardan iborat. Tuz 5–10 m qalinlikdagi ko‘l tubidagi qatlamdan qazib olinadi.

• 
  Kon tuz va gil qatlamlarining qatlamlanishidan iborat. Antiklinal burmalarga burilgan. Bulardan tashqari qizg‘ish qumtosh va konglomeratlar uchraydi. Bu kon yuzasi 1154 km.kv.bo‘lgan ko‘llardan iborat. Tuz 5–10 m qalinlikdagi ko‘l tubidagi qatlamdan qazib olinadi.
  
• 
  Ko‘lning yon atrofidagi gips qatlamlaridan chiquvchi ko‘p sonli buloqlar tuz bilan ta’minlaydi. Chet ellarda tuz konlari Germaniya, AQSH, Fransiya, Ispaniya, Efiopiyada mujassamlangan. Turkmanistonda (Gaurdak), O‘zbekistonda (Xo‘jaikon) surxandaryo vil sherobod tuman ham yirik tuz konlari mavjud.
  

Fosfor

• 
  Fosfor
  
• 
  Fosfor xomashyosi sifatida sanoatda, asosan, apatitlar va fosforitlar ahamiyatga ega. Apatit – fosfatlar guruhiga kiruvchi mineral bo‘lib, rangi yashil, ko‘k-yashil, oqish shishasimon yaltiroq. Qattiqligi 6. Apatitlar ikki turga ajratiladi: xlorapatit va ftorapatit. Fosforitlar – tarkibida fosfor oksidi bo‘lgan gilli cho‘kindi jinslar. Fosfor xomashyosining asosiy qismi fosforli mineral o‘g‘itlar tayyorlash uchun qo‘llaniladi. Bundan tashqari kimyo sanoatida sintetik yuvuvchi moddalar ishlab chiqarishda, fosfor kislotasi olishda, maxsus fosforli bo‘yoqlar tayyorlashda ishlatiladi.
  

Fosforitlar va ularning ishlatilishi

• 
  Fosforitlar va ularning ishlatilishi
  
• 
  Apatit magmatik jarayonda hosil bo‘ladi va nefelinli siyenitlarda tog‘ jinsi hosil qiluvchi mineral sifatida ishtirok etadi. Dunyoda eng yirik apatit koni Rossiyada, Kola yarim orolidagi Xibin konidir. Fosforitlar qatlam shaklida, donador va yirik konkresiyalar ko‘rinishida, biokimyoviy jarayonlar natijasida dengizning sayoz qismlarida hosil bo‘ladi. Shuning uchun ularning tarkibida organizmlar qoldiqlari uchraydi. Fosforitning yirik cho‘kindi konlari Qozog‘istonda (Qoratov), O‘zbekistonda (Qizilqumda Bolaqora), Jazoirda, Tunisda, Marokkoda joylashgan.