Ma’ruza. Mavzu: yarim o‘tkazgichli qurilmalar reja yarim o‘tkazgichli diodlar va tranzistorlar

Simistor. Simitorda p-n o‘tishlar juda ko‘p bo‘ladi, 18-a rasm. Tuzilishiga ko‘ra u qarama-qarshi ulangan ikkita dinistordan iborat. Shuning uchun shartli belgisi ham shunga mos 18- b rasm. Simistorda anod va katod o‘z ma’nosini yo‘qotadi, chunki u ikki tmomnlama ham tok o‘tkazadi. Shuning uchun simistor elektrodlari T1 va T2 deb belgilanadi. Boshqaruvchi elektrod esa ―G‖ (inglizcha gate) deb belgilanadi.
Simistorning yarim o‘tkazgichli qatlamlari strukturasi 18-a rasmda ko‘rsatilgan. Rasmdan ko‘rinib turibdiki, simistor 5 ta o‘tishga (n1-p1; p1-n2; n2-p2 ; r2-n3; p2-n4), bu o‘tishlardan ikkita (p1-n2-p2-n3 va p2-n2-p1-n1 o‘tishlar asosida) tiristor hosil bo‘ladi. Bu tiristorlarda o‘tishlar qarama-qarshi yo‘nalgan. Shung mos simistorning voltamper xarakteris tikasi ham simmetrik bo‘ladi 18- b rasm.

Ites

^Uto‘g‘ I_to‘g‘

Utes
18-rasm. Simistorning strukturaviy tuzilishi (a) va voltamper xarakteristikasi (b).

Xarakteristkaning qismlarida simistorning holatlari quyidagicha:

A sohada-simistor yopiq;

V sohada-simistor ochiq;

U_to‘g‘ va I_to‘g‘ - to‘g‘ri yo‘nalishdagi maksimal kuchlanish va tok kuchi;

U_tes va I_tes – to‘g‘ri yo‘nalishdagi maksimal kuchlanish va tok kuchi;

I_n – ishga tushish toki.

V sohada simistorning xarakteristikasi chiziqli bo‘lib dinistor va tiristorlarga mos keladi.

Simistorlar boshqaruv sxemalarida juda keng ishlatiladi. Dstlab ular katta quvvatli elektr elektr dvigatellarni boshqarish tizimlarida ishlatilgan bo‘lsa, elektronika elementlarining rivojlanishi natijasida massa va o‘lchamlarining kichiklashuvi simistorlarni yanada kengroq qo‘llanilishiga imkon yaratdi. Hozirgi kunda simistorlar deyarli barcha turdagi sanoat va maishiy qurilmalarda ishlatiladi. Masalan akkumulatorlarning

zaryadlash qurilmalari, mikroto‘lqinli pechlar, elektr isitish qurilmalari, kam quvvatli elektr dvigatelli qurilmalar va boshqalar.

19-rasm. Simistorning sxemasi va umumiy ko‘rinishi.