Маъруза режаси: Куч моменти Инерция моменти Штейнер теоремаси

3 - лаборатория иши
Трифиляр осма усули билан ҳар хил жисмларнинг инерция моментларини аниқлаш

Ишнинг мақсади; аниқ геометрик шаклдаги жисм (цилиндр) учун чиқарилган назарий формуланинг, шунингдек, Штейнер теоремасининг тўғрилигини тажрибада текшириш.
Керакли асбоб ва буюмлар; трифиляр осма, секундомер, штангенциркуль, ўлчаниладиган ҳар хил жисмлар.

Назарий қисм

Қаттиқ жисмлар бирор ўқ атрофидаги айланма ҳаракатини характерлашда инерция моменти деб аталувчи физик катталик муҳим аҳамиятга эга.
Жисмнинг бирор ўққа нисбатан инерция моменти жисмдаги барча элементлар бўлакчаларнинг шу ўққа нисбатан инерция моментининг алгебраик йиғиндисига тенг, яъни;
(1)
бунда, - элементлар бўлакчанинг инерция моменти. Халқаро бирликлар системаси СИ да инерция моментининг бирлиги кг ^.м².
Агар ўқ кўчирилса, унинг янги вазиятига нисбатан жисмнинг инерция моменти ҳам ўзгаради. Жисмнинг масса марказидан ўтувчи ўққа параллел бўлган ихтиёрий бошқа ўққа нисбатан инерция моментини Гюйгенс-Штейнер теоремасидан фойдаланиб аниқлаш мумкин.
Жисмнинг ихтиёрий ўққа нисбатан инерция моменти ( ) га параллел равишда жисм массаси марказдан ўтувчи ўққа нисбатан инерция моменти ( ) ва жисм массаси ( ) билан ўқлар орасидаги масофа (а) квадрати кўпайтмасининг йиғиндисига тенг:

Жисмнинг тузилиши айланиш ўқига нисбатан симметрик бўлса, (1) формула ёрдамида бу жисмнинг инерция моментини ҳисоблаш мумкин. Лекин нотўғри геометрик шакилга эга бўлган жисмларнинг инерция моментлари эса трифиляр османи буралма тебранишга келтириш усули билан аниқланади.
Бу ҳаракатдаги трифиляр османинг мувозанат ҳолатига нисбатан бурилиш бурчаги , синус ёки косинус қонун бўйича ўзгаради, яъни:
(2)
бунда, - буралма тебранма ҳаракатнинг амплитудаси, - тебраниш даври (бир марта тўла тебраниш учун кетган вақт).