Ma’ruza yer osti poligonometriyasi reja

MA’RUZA 4. YER OSTI POLIGONOMETRIYASI

Reja:

1. 
   Yer osti teodalit yullari, yer osti teodalit yullarida punktlarni maxkamlash.
   
2. 
   Kon ishlarida kullaniladigan teodalitlar.
   
3. 
   Kon laximida teodalit yordamida tasvirga olishda signal va teodalitlarni markazlashtirish.
   
4. 
   Uzunliklarni ulchash.
   
5. 
   Joyda tasvirga olish ishlari.
   
6. 
   Tasvirga olish natijalarini xisoblash ishlari.
   

Tayanch iboralar: er osti tasvirga olish ishlari, er osti poligonometriyasi, teodolit yullari, punktlarni maxkamlash, kon laxmlari pastki kismi, ship kismi, vaktinchalik punktlar, doimiy punktlar, teodolitlar, burchak ulchashdagi urta kvadratik xatolik, teodolitlarni markazlashtirish, optik, shovun, avtomatik, tasvirga olish tartibi, rekagnotsirovka, xisoblash ishlari.

1. Yer ostida teodalit yordamida tasvirga olishdan maksad texnik masalalarni echish, marksheyderlik planlarni tuzishda kerak buladigan tayanch punktlarini koordinatalarini aniklashdir. SHaxtada tarmok asosi teodalit yulini xosil kilish bilan amalga oshiriladi va maxsus belgilar bilan burchak nuktalari maxkamlanadi. Teodalit yullari stvololdi kon laximidan boshlanadi va shaxtaning texnik chegarasigacha davom etadi. Teodalit yuli yopik va ochik teodalit yullari kurinishida buladi.(4.1-rasm).

4.1-rasm.
Teodalit yullari 1va2 razryadli buladi. 1- razryadli yullar anik buladi va asosiy kon laxmlarida xosil kilinadi. 2- razryadli yullar razryadli teodalit yuli punktlari orasida ya’ni tuldiruvchi tasvirga olish laxmlarida xosil kilinadi. Asosiy laxm zaboy xarakat kilishiga kura (160 metrgacha) laxmda 2- razryadli teodalit yuli xosil kilinadi (rasm SD yul, 1, 2,3, va K), keyin laximni uzunlik yigindisini kupayishiga karab (300 m) shu kon laximida 1- razryadli teodalit yuli xosil kilinadi, bu yul nazorat yuli bulib xizmat kiladi. (SD yul, 4,5,6,va K). Ikkinchi darajali tasvirga olish ishlari uchun 2- Razryadli teodalit yulini xosil kilish bilan cheklaniladi. Ana shundan kelib chikkan xolda teodalit yuli 2ga bulinadi. Nazorat yuli (1-razryadli) va tuldiruvchi (2-razryadli). Er osti teodalit yordamida tasvirga olish ishlari asosan kuyidagi ishlardan iborat:

1. 
   Ish olib borishni joyini tanlash va shaxtada vaktinchalik va doimiy punktlarni maxkamlash.
   
2. 
   Gorizontal va vertikal burchaklarni ulchash.
   
3. 
   Tomon uzunliklarini ulchash.
   

Ulchash ishlari tugatilgach kameral xonada xisoblash ishlari olib boriladi va marksheyderlik planlar tuziladi.
SHaxtada teodalit yullari nuktalari marksheyderlik belgilari bilan maxkamlanadi, ular doimiy va vaktinchalik buladi. Doimiy belgilar uzok vaktga kuyiladi va pastga maxkamlanadi. SHipga maxkamlangan belgi yaxshi saklanadi va teodalitni markazlashtirishda belgini tezda topishga yordam beradi. Doimiy belgi metalldan tayyorlanadi va beton bilan laxim pastki kismiga va shipiga joylashtiriladi. Doimiy belgi tuzilishi 4.2-rasmda kursatilgan.