Ma'ruzalar matni Namangan – 2004 yil Ushbu «Biologiya o`qitish metodikasi»

O`QUV TARBIYA IShLARINING MAQSADLARINI

ANIQLASh
Malumki ukuv – tarbiya ishlariiiig maksad vazifalari xam ukuv dasturi darslik va ilmiy uslubiy adabiyotlar mazmunlari bilan tanishib chikishga sinf jamoalarini xususiyatlarini xisobga olgan xolda aniklanadi.
Darslarni talimiy va tarbiyaviy maksadlarini aniklashda ukituvchi dasturdagi Ukuvchilar bilishi kerak rukunli kurgazmaga ukuvchilarni rivojlantirish talabi esa Ukuvchilarni uddalashi lozim kursatmasiga asoslangan xolda aniklamogi kerak.
Yukoridagilardan kelib chikib biz darslarni ta'limiy va rivojlantiruvchi maksadlarini «Baliklar sinfi» mavzusini urganish misoliga taxlil etib chikamiz.
Malumki 7 sinf zoologiyasidagi «Baliklar sinfi» mavzusini urganish uchun ukuv dasturida vakt ajratilgan. Bu vakt ichida ukuvchilarga kuyidagi mazmundagi talim berish kuzda tutiladi.
1. Mavzuning ta'limiy vazifalari:
a) Baliklarining yashash muxitiga mos ravishda gavda tuzilishi.
b) Baliklarning skalet muskullari va ichki organlarining boshkarish vazifalariga boglik xolda tuzilish xususiyatlari.
v) Baliklarning fel – atvorlarini urganish.
g) Baliklar sinfiga umumiy xarakteristika.
d) Baliklar tabiatda va inson xayotidagi axamiyati balik boshliklarini muxofaza etish yullari.
2; Mavzuning rivojlantiruvchi maksadi:
a)urganilgan baliklarni tanish.
b)urganilgan baliklarni organlarini ukuv jadvallari xul preparatlar rasmlardan ajrata olish.
v)lantsetnik va baliklarni tuzilishidagi uxshashlik va farklarni ajrata olish va taxlil kilish:
g)akvariumda asoalyoggan baliklar ustida kuzatishlar olib borish
ularning xulk atvorlarini urganish:
d)balik ovlashning koidalarini urgashish va unga amal kilish:
e)darslik bilan ishlash:
3. Darsning tarbiyaviy maksadi:
a)atrof muxit sharoitining baliklar gavdasi va ularning organlar sistemasining tuzilishi va ishlashida ta'siri balik gavdasida suvga yashashga moslashishlari nisbiy xarekterda ekanligi.
b)baliklar refleks va instinktlarini urganib xulk atvorini namayon bulishini material asosini bilish:
v) baliklarni kelib chikishini tabiiy yullarini urganish:
g) zamonaviy balikchilik xujaliklari ishini va yutuklarini biologik asoslarini urganish. dikinson omilini balik zaxiralarini saklash kupaytirish xayvonot dunyosini muxofaza konunlariga amal kilishmasalalarini urganish kabilardir. Yukoridagi ukuv tarbiya masalalarini ayrim darslarga taksimlab xar bir darsni eng tugri ta'limiy rivojlantiruvchi va tarbiyaviy maksadlarini aniklash lozim buladi: Baliklar sinfi mavzusidagi xar bir darsni ta'limiy tarbiyaviy maksadlarini tugri belgilash uchun xam matritsa usulidan foydalanamz. Fakat darslarni matritsa usulidan ta'limiy – tarbiyaviy
axamiyatlarini emas balki darsda foydalaniladigan jixozlarni aniklashda xam foydalanamiz. «Baliklar sinfi» mavzusidagi darsning ta'limiy va tarbiyaviy maksadlarini anikalash.

№	Dars mavzulari	Ta'limiy	Rivoj	Tarb.
1	Baliklarni yashash muxitiga мos gavda tuzilishi	a	b, e	а
2	Baliklarning skeleti va muskullari	b	b,v, e	а
3	Baliklarning ichki tuzilishi	b	b.v.e	A
4	Kupayishi rivojlanishi	b	b.v.d.e	a.b
5	Nerv sistemasi sezgi organlari xulk atvori	b.v	b.v.e	a.b
6	Baliklarning xilma - xilligi um umiy ma'lumot	g	a.b.e	a.b
7	Baliklarning xujalikdagi axamiyati va ularni muxofaza kilish.	d	d.e	g.d

Jadvalga e'tibor kilsak ayrim ta'limiy rivojlaitiruvchi va tarbiyaviy vazifalar deyarli barcha darslarda namoyon bulayotganligini kuramiz.
Darslarda ukuvchilarni rivojlantirish va tarbiyalash uzok, davom etadigan jarayondir. Jadvaldan kurinib turganidek ayrim darslarni rivojlantiruvchi tarbiyaviy maksadlarni 2 – 4 xil talablari amalga oshirilishlikni talab etadi. Birok bu talablarni barchasini amalga oshirish darsni ma'lum maksadi yunalishi bir butunligiga doimo xizmat kilavermaydi. Shu boisdai ukituvchi xar bir darsni eng asosiy talimiy rivojlantiruvchi va tarbiyaviy maksadlarnii aniklab shu maksadlarni amalga oshirish buyicha ish olib bormogi lozim.