Mashgʻulot turi: amaliy Bolalar adabiyoti va bolalar folklorining mumtoz adabiyot namunalari bilan bog‘liqligi. Mavzu rejasi

ERTAKLAR
Xalq og‘zaki poetik ijodidagi eng boy va rang-barang janrlardan biri ertakdir. Xalq tom onidan yaralilgan ko‘plab ertaklarda bolalaming o ‘ziga xos hayoti chetlab o'tilmagan. Hatto, turli yoshdagi bolalar uchun juda ko‘p maxsus ertaklar yaratilgan.
Ertakning m uhim xususiyatlaridan biri uning hamisha xalq hayoti, kurashi, tarixi, ruhiy olami, dunyoqarashi, urf-odatlari bilan chambarchas bog‘lanishi, insonlarga axloqiy va m a’naviy yondosh bo‘lib kelishidadir. Ertaklar insonning m a’naviy va jism oniy kuchi^a ishonch ruhi bilan sug‘orilgan bo‘lib, ijobiy kuchlar tabiat va ijtimoiy hayotda o ‘ziga dushman bo‘lgan kuchlarga qarshi kurashda doimo g'olib chiqadi. Xalq ertaklarida uni varatuvchilaming dunyoqarashi, axloq normalari va boshqa ijtimoiy muhim masaialar odilona hal etiladi. Ertaklar sodda va tushunarli bo‘lgani uchun har qanday kitobxonga tez yetib boradi. U lar orqali ham insonning ijtimoiy axloq norm alari shakllanadi.Bu hol ayniqsa, hayvonlar haqidagi ertakda aks etgan. o‘tmishda yaratilgan ertaklarda xalqchilik kurashi o‘zining haqqoniy badiiy ifodasini topgandir. Xalqning kelajakka bo‘lgan komil ishonchi, adolatning adolatsizlik ustidan g'alabasi, yorug‘likning zulmatni yengishi, ozod va baxtiyor hayotga erishish g‘oyalari yorqin obrazlar orqali tasvirlangan. Xalq ertaklarida el-yurtni ko‘z qorachig‘iday avaylab saqlovchi ajoyib qahram onlar ulug‘lanadi; ayollaming haq-huquqlari himoya qilinadi; uzoq masofalar yaqin qilinadi; kishilar xarakteridagi yaramas odatlar, noma’qul illatlar tanqid o stig a o lin a d i; m a rd lik , ep c h illik , d o v y u ra k lik , mehnatsevarlik, halollik, vafodorlik, saxiyük g‘oyalari ulug’lanadi.Xalq ertaklari o ‘z xususiyatlariga ko‘ra bir necha turga bolinadi: hayotiy
ertaklar, hayvonlar haqidagi ertaklar. sehrli afsonaviy ertaklar, ijtimoiymaishiy ertaklar. Maktabgacha ta ’lim voshidagi bolalarga o ‘q»b, hikoya qilib beriladigan
ertaklar Bu y o sh d ag i b olalarga tavsiya etilad ig an ertaklarning hajmı qisqa,mazmuni sodda bo‘ladi. Awal eslatib o‘tganimizdek bu yoshdagi bolalar hali olam nim a ekanligini bilmaydilar. Shuning uchun bu yoshdagi bolalarga tavsiya etiladigan ertaklar tabiat, hayvonot olami, do‘stlik, m ehnat ahli, jamoa, odob-axloq to ‘g‘risida bo‘lishi foydadan xoli bo‘lmaydi. Bu davr bolalariga «Chivinboy», «Qizganchiq it», «Tuyaqush bilan qoplon», «M aqtanchoq quyon», «Rostgo‘y bola», «Arilaming g‘azabi», «Tulki bilan turna», «Sholg‘om», «Qumursqa», «Kaptar sovg‘asi» kabi ertaklami o ‘qib berish foydadan xoli bo‘lmaydi. Bog‘cha tarbiyachilari va ota-onalar oldida turadigan ishlardan eng kutubxonasi muhimi kichkintoylami mehnatga m uhabbat ruhida tarbiyalashdir. Shuning uchun ham boiani yoshligidan boshlab bir ishga o ‘rgatish, kichkina vaqtidanoq unga bir yumush berib, ish qilishga odatlantirish Iozim. Tili chiqib, u yerga, bu yerga yura boshlagan vaqtida ham bolaga biror ish berish lozim. Unga beriladigan bu ish ahamiyatsiz, hatto «ish» nom i berishga loyiq boMmasa ham, undan keladigan foyda zo‘rdiT. Chunki unday ishlar bolani ishni sevishga o ‘rgatadi.Am m o bu borada shu narsani ham ta ’kidlab o ‘tish kerakki, bu malakalar birdan hosil bolm aydi, balki asta-sekin yuzaga keladi. Lekin zaminni juda erta, bog‘chadan boshlab qo'yish kerak. Bolada m ehnat qilish malakasi vujudga kelsa, u ota-onasi, kattaiam ing ko’rsatib turishini kutib o‘tirmay, o‘zi eplab ketaveradi. Bu yerda yana bir muhim narsani la ’kidlab o‘tish kerak. Ishga o ‘rganish: o‘igatishda diqqat qilinadigan yana bir narsa har ishni o‘z vaqtida bajarishdir. Ishga odatlanish qancha muhim bo‘lsa, ishni o ‘z vaqtida bajarish undan ham m uhimroqdir. Har ishni o ‘z vaqtida bajarmay, keyinga qoldirish ko‘p ishlaming yig'ilib qolishiga, ko‘pining yuzaki, sifatsiz ishlanishiga yoki butunlay qolib ketishiga sabab boMadi. Shuning uchun har ishni o’z vaqtida g‘ayrat va m atonat bilan bajarish lozim. Chunki dunyodagi barcha tirik narsalar harakat qiladi, intiladi va shu tufayli hayot uchun zarur bo'lgan narsalarga erishadi. Hatto, eng zaif hisoblangan arilar, chumolilar va qushlar ham intilishda bo’lib, yozdan tashqari, qish g‘amini ham yeydilar. G apning lo‘ndasi har bir tirik jo n yashash uchun harak atd a va intilishdadir. 0 ‘rgimchakka nazar soling, u tirikchilik dardida doimo to'qish bilan ovora, agar to'rining biror yeri buzilsa, darhol ta ’m ir etish va tuzatishga kirishadi.