Mashg’ulotning tuzilishi

2.Imkoniyati cheklangan bolalarni maktabgacha yoshdagi davrda ta’limga yo‘naltirish

Bugungi kunda alohida yordamga muhtoj bolalar sog‘lig‘ini himoya qilish va ularga yordam ko‘rsatish maqsadida Qonunlar ishlab chiqilgan, uning mazmunida imkoniyati cheklangan bolalarning huquqiy mavqelariga asoslangan yo‘l-yo‘riqlar berilgan. Shuningdek, viloyatlarda maxsus maktab-internatlar, sog‘lomlashtirish muassasalari faoliyat olib bormoqda. U erda bolalar imkoniyatlari, psixologik, fiziologik xususiyatlariga xos tarzda ta’lim-tarbiya olmoqdalar, kasb-hunarga yo‘naltirilmoqdalar.

Bola tug‘ilgan kunidan boshlab oila muhitida yashaydi, oilaga xos an’analar, qadriyatlar, urf-odatlar bola shaxsini shakllantiradi, eng muhimi farzand oilaviy hayot maktabi orqali jamiyat talablariga tayyorlanib, o‘rgatib boriladi. Shunday ekan alohida yordamga muhtoj bolalarni tarbiyalash jarayonida muhim vazifalarni amalga oshirishda ota-onaning o‘zi maxsus bilim va ko‘nikmalarga ega bo‘lishi lozim. Oilaga imkoniyati cheklangan bolaning rivojlanishi va psixologik, fiziologik bilimlarini oshirib borishda tibbiy xodimlar, defektologlar va pedagog hamkorligidagi yordam lozim bo‘ladi. Mutaxassislarning maxsus korreksion-pedagogik yordamisiz ta’lim-tarbiya ishlari o‘z samarasini bera olmaydi.

Imkoniyati cheklangan bolalar alohida yordamga, individual ta’limga muhtoj. Ularda xarakatlarini boshqara olmaslik, diqqatining tarqoqligi, xotirasining sustligi, nutqining noaniqligi, dasturni o‘zlashtira olmasligi kabi nuqsonlar bilan ajralib turadi. Bu kamchiliklarni bartaraf etishda dastlab, buni keltirib chiqqan sabablarni o‘rganish va oldini olish chora-tadbirlarini ko‘rmoq lozim deb o‘ylayman. Bunday bolalar tez charchashi, holsizlanishi, qobiliyatining sustligi, diqqatini uzoq vaqt bir narsaga qaratib tura olmasligi sababli imkoniyati cheklangan bolalar bilan shug‘ullanganda mashg‘ulotlarni o‘yin tarzida o‘yin vositalari va o‘yinchoqlar, ko‘rgazmali qurollardan foydalangan holda olib borilishi, ko‘proq sensor o‘yinlardan foydalanilsa yaxshi natijalarga erishish mumkin.

O‘tiladigan mashg‘ulotlarni ko‘lami tor lekin mazmunan boy bo‘lishi hamda tez-tez takrorlanib turishi maqsadga muvofiq bo‘ladi.

Agar tarbiyachi bolaga muassasaga kelgan kunidan boshlab namuna ko‘rsatib unga muloyimlik bilan murojaat qilsa, xizmat uchun rahmat aytishni o‘rgatsa, ijobiy harakatlarni rag‘batlantirib borsa, yaxshi xulqli kishini o‘ziga ham atrofdagilarga ham xursandchilik keltirishini o‘z shaxsiy namunasi orqali bolalarga singdirib borsa, «mumkin», «mumkin emas», «rahmat», «kechirasiz», «minnatdorman», kabi so‘zlar vositasida atrofdagilarga mehribonlik bilan munosabatda bo‘lishga erishadilar. Shunday qilib tarbiyachi bolalarni majbur qilmasdan o‘zining ijobiy shaxsiy namunasi orqali bolalarda ham ijobiy xususiyatlarni rivojlantirib, shakllantirib borishga erishishi lozim.

Alohida yordamga muhtoj bolalarga ta’lim-tarbiya berishda pedagogning oila bilan hamkorlikdagi faoliyati katta ahamiyatga ega bo‘ladi:

1. Oila a’zolari bola alohida shaxs ekanligini esda tutishi, boshqa bolalar bilan taqqoslamasligi, rag‘batlantirib va rivojlantirib borishlari lozim;

   
   

2. Bola muhitdagi kattalarning unga yordam kerak bo‘lganda doim tayyorligiga ishonishi;

   
   

3. Bolani rivojlantirishda va ma’naviy tarbiya berishda kattalar, pedagoglarning hamkorligi va faol ishtiroki;

   
   

4. Pedagoglar, ota-onalarning guruh hamda muassasa faoliyatidagi ishtiroki;

   
   

5. Kattalar tomonidan bolaning qobiliyatini aniqlash va tushunish, uni erkin fikrlashga o‘rgatib borish.

Bunday hamkorlik ishlari maslahatlar, seminarlar, ochiq mashg‘ulotlar kabi tadbirlarni tashkil etish va ota-onalarni, jamoatchilikni ishtirok ettirish tarzida olib boriladi.

Bunday ishlar imkoniyati cheklangan bolalarni maktabgacha yoshdagi davrida ta’limning sog‘lom muhitiga kiritish yo‘nalishida shakllantirishning yana bir yo‘lidir. Bu usul inklyuziv ta’lim bo‘lib, bunday muhitda bolalarni sog‘lomlashtirish, rivojlantirish va ta’lim berish ishlari bolaning ichki tuyg‘ulari va harkatlari bilan uyg‘unlashib, katta ijobiy ahamiyat kasb etadi.