Mashinasozlik
d) Iqtisodiy qism bo`yicha jadvallar
Download 1.65 Mb. Pdf ko'rish
|
yuk avtomobillarining valsimon detallarini qayta tiklashda va yeyilishga chidamliligini oshirishda plazma yoyi yordamida payvandlash texnologiyasini takomillashtirish
- Bu sahifa navigatsiya:
- Tugalla- nish muddati Imzo Maslahat chining familiyasi
- 6. Topshhiriq berilgan sana
- Topshiriq bajarish uchun qabul qilindi
- MUNDARIJA 1. KIRISH
|
d) Iqtisodiy qism bo`yicha jadvallar:
6-chizma.___________________________________________________
№ Diplom loyihasining qismlari Boshla- nish muddati Tugalla- nish muddati Imzo Maslahat chining familiyasi 1 Kirish 11.01.2017 31.01.2017
Usmonov J 2 Asosiyqismi 01.02.2017 28.02.2017
Usmonov J 3 Konstruktiv (texnologik) qismi 01.03.2017 31.03.2017
Usmonov J 4 Hayot faoliyati xavfsizligi qismi 01.04.2017 30.04.2017
Raximov A 5 Iqtisodiy qismi 01.05.2017 20.05.2017
Jo`raxonov M 6 Xulosa va takliflar 22.05.2017 01.06.2017
Usmonov J 7 Foydalanilgan adabiyotlar ro`yhati 01.06.2017 03.05.2017
Usmonov J
J.Usmonov
J.Nuraliyev
N. Ikromov
4 MUNDARIJA 1. KIRISH 4
ASOSIY QISM 11
2.1. Adabiyotlar sharxi. 11
2.2. Plazma purkash. 16
2.3. Plazma yoyi yordamida material qoplash usullarining tahlili. 20
3. KONSTRUKTIV QISM 23
3.1. Plazma yoyi yordamida kombinatsiyalashgan qoplash usulini amalga oshirish uchun kerakli jihoz va asbob uskunalar. 23
3.2. Vallarni qayta tiklash uchun qoplama materiallarini asoslash. 24
3.3. Qoplashning optimal rejimini belgilash. 29
3.4. Hozirda
mavjud plazmatronlarning tahlili va
yangi plazmatronning konstruktsiyasi. 31
35
4.1. Mehnat muhofazasi bo`yicha asosiy qonunlar,standartlar va me`уоriу hujjatlar. 35
4.2. Yeyilgan detallarni plazma yoyi yordamida payvandlash usulida qayta tiklash qurilmasida ishlash jarayonida xavfsizlik texnikasi. 37
5. IQTISODIY QISM 40
5.1. Plazma yoyi yordamida qoplash usuli bilan yeyilgan detallarni qayta tiklashning iqtisodiy samaradorlik ko’rsatkichlari. 40
6. XULOSA VA TAKLIFLAR 46
7. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO`YHATI 47
8. ILOVA 49
5 1. KIRISH
Bugun biz tarixiy bir davrda – xalqimiz o’z oldiga ezgu va ulug’ maqsadlar qo’yib, tinch – osoyishta hayot kechirayotgan, avvalambor o’z kuch va imkoniyatlariga tayanib, demokratik davlat va fuqarolik jamiyati qurish yo’lida ulkan natijalarni qo’lga kiritayotgan bir zamonda yashamoqdamiz. Biz o’z taqdirimizni o’z qo’limizga olib, azaliy qadriyatlarimizga suyanib, shu bilan birga, taraqqiy topgan davlatlar tajribasini hisobga olgan holda, mana shunday olijanob intilishlar bilan yashayotganimiz, xalqimiz asrlar davomida orziqib kutgan ozod, erkin va farovon hayotni barpo etayotganimiz, bu yo’lda erishayotgan yutuqlarimizni xalqaro hamjamiyat tan olgani – bunday imkoniyatlarning barchasini aynan mustaqillik berganini bugun hammamiz chuqur anglaymiz. Ana shu haqiqatni xalqimiz har tomonlama to’g’ri tushunib, tanlagan taraqqiyot yo’limizni ongli ravishda qabul qilgani va qo’llab – quvvatlayotgani oldimizga qo’ygan maqsadlarga erishishning asosiy manbai va garovi ekanini hayotning o’zi tasdiqlamoqda. Biz xalqimizning dunyoda hech
kimdan kam
bo’lmasligi, farzandlarimizning bizdan ko’ra kuchli, bilimli, dono va albatta baxtli bo’lib yashashi uchun bor kuch va imkoniyatlarimizni safarbar etayotgan ekanmiz, bu borada ma’naviy tarbiya masalasi, hech shubhasiz, beqiyos ahamiyat kasb etadi. Agar biz bu masalada hushyorlik va sezgirligimizni, qat’iyat va mas’uliyatimizni yo’qotsak, bu o’ta muhim ishni o’z holiga, o’zi bo’larchilikka tashlab qo’yadigan bo’lsak, muqaddas qadriyatlarimizga yo’g’rilgan va ulardan oziqlangan ma’naviyatimizdan, tarixiy xotiramizdan ayrilib, oxir – oqibatda o’zimiz intilgan umumbashariy taraqqiyot yo’lidan chetga chiqib qolishimiz mumkin. O’z tarixini bilmaydigan, kechagi kunini unutgan millatning kelajagi yo’q. O’sib kelayotgan avlod bugungi ezgulik yo’lidagi bunyodkorlik ishlarining davomchisidir. Milliy ma’naviyatimiz qirralarini kelajak avlodimiz shuurida mukammal shakllantirish va yuksaltirish uchun barchamiz ma’sulmiz [1].
6 Mustaqillik yillarida mamlakatda huquqiy demokratik davlat, kuchli fuqorolik jamiyati qurishga, erkin bozor munosabatlariga va xususiy mulk ustuvorligiga asoslangan iqtisodiyotni rivojlantirishga, xalq osoyishta va faravon hayot kechirishi uchun shart-sharoitlar yaratishga, xalqaro
maydonda O’zbekistonning munosib o’rin egallashiga qaratilgan kompleks chora-tadbirlar amalga oshirildi. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 2017-yil 14- yanvar kuni mamlakatimizni 2016-yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning yakunlari va 2017-yilga mo’ljallangan iqtisodiy dasturining eng muhim ustuvor yo’nalishlariga bag’ishlangan Vazirlar Maxkamasining kengaytirilgan majlisida bosh mavzu “Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik-har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo’lishi kerak”ligini aytdi. Bugun mamlakatimizning barqaror rivojlanish yo’lida izchil ilgarilab borishini tahlil qilar ekanmiz o’tgan yili prinsipial muhim islohatlarni amalga oshirish bo’yicha qat’iy qadamlar qo’yildi, deb aytishga barcha asoslarimiz bor. Bu islohatlarning asosiy maqsadi-aholi uchun munosib hayot darajasi va sifatini ta’minlashdir. Bosib o’tilgan yo’l va ortirilgan tajribani xolisono baholashdan, mustaqillik yillarida erishilgan yutuqlarni tahlil qilishdan hamda zamon talablaridan kelib chiqqan holda oldimizda demokratik islohatlarni yanada chuqurlashtirish va mamlakat taraqqiyotini rivojlantirishning muhim ustuvorliklarini hamda aniq marralarini belgilash vazifasi turadi. Mazkur vazifani amalga oshirish yo’lida aholining keng qatlamlari, jamoatchilik ishbilarmon doiralar vakillari, davlat organlarining rahbarlari va mutaxasislari bilan amaliy suhbat hamda muxokamalar olib borishdi, shuningdek amaldagi qonun xujjatlari, milliy va xalqaro tashkilotlarning axborot-tahliliy materiallari, ma’ruzalari, tavsiyalari va sharhlar o’rganildi, rivojlangan xorijiy mamlakatlar tajribasi tahlil qilindi. Ushbular asos qilinib 2017-yilning 7-fevral kuni “O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyevning O’zbekiston 7 Respublikasini yanada rivojlantirish bo’yicha harakatlar strategiyasi to’g’risida”gi farmoni qabul qilindi. Harakatlar strategiyasining maqsadi
olib borilayotgan islohotlar samaradorligini tubdan oshirishdan, davlat va jamiyatning har tomonlama va jadal rivojlanishini ta’minlash uchun shart-sharoitlar yaratilishdan, mamlakatni modernizatsiyalash va hayotning barcha sohalarini erkinlashtirishdan iboratdir. Xususan, mamlakatni rivojlantirishning quyidagi 5 ta ustuvor yo’nalishi belgilangandi: 1. Davlat va jamiyat qurilishini takomillashtirish; 2. Qonun ustuvorligini ta’minlash va sud-huquq tizimini yanada isloh qilish; 3. Iqtisodiyotni yanada rivojlantirish va liberallashtirish; 4. Ijtimoiy sohani rivojlantirish; 5. Xavfsizlik millatlararo totuvlik va diniy bag’rikenglikni ta’minlash, chuqur yo’nalgan, o’zaro manfaatli va amaliy ruhdagi tashqi siyosat yuritish [2]. Amalga oshirilayotgan islohotlar va tadbirlarning natijasida mamlakatimiz jadal rivojlanib bormoqda. Buni respublikamiz hayotida ro`y berayotgan ijtimoiy va iqtisodiy, ma`naviy va ma`rifiy o`zgarishlarda ko`rish mumkin. Iqtisodiyotni turg`un rivojlanib borishida ishlab chiqarishni yangi texnika va texnologiyalar bilan jihozlanganligi yetakchi hisoblanadi.Shu maqsadda respublikamizda yangi va zamonaviy mashina va mexanizmlar ishlab chiqarish tobora keng yo`lga qo`yilmoqda. Misol tariqasida avtomobilsozlikni ko`rish mumkin [3]. Respublikamiz xalq xo’jaligi va aholisini avtotransportga bo’lgan talabini qondirish borasida olib borilayotgan ulkan ishlarga qaramasdan unga bo’lgan ehtiyojni to’la qondirishning imkoni yo’q. Shu sababli ishlab chiqarilganiga 10-15 yil bo’lgan, texnik-iqtisodiy ko’rsatkichlari pastlab ketgan, ma’naviy eskirgan avtotransportlardan hali ham foydalanib kelinmoqda. Bunday mashinalarda turli xil nosozliklar yangisiga nisbatan ancha ko’p sodir bo’ladi. Bu esa ularga texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirlash tizimini yo’lga qo’yish, ularni doimiy ravishda 8 takomillashtirib borish, tannarxini kamaytirish kabi choralarni ko’rib borishni taqozo etadi [4]. Bozor iqtisodiyotining bugungi kundagi rivojlanish davrida ishlab chiqarishda foydalanilayotgan mashina va mexanizmlarlarning samaradorligini oshirishda yeyilgan detallarni qayta tiklash muhim o’rin tutadi. Xalq xo’jaligi ishlab chiqarishida qatnashayotgan mashina va mexanizmlarni turi va sonining ko’payib borishi oqibatida ularni ta’mirlash, ayniqsa ehtiyot qismlar bilan ta’minlash muammosi shunchalik ortib boraveradi. Mashinasozlikning ko’pgina tarmoqlarida mashina ishlab chiqarishga ketadigan umumiy metall miqdorining 50% ga yaqini ehtiyot qismlar ishlab chiqarishga sarflanadi. Ehtiyot qismlar ishlab chiqarish uchun mehnat sarfi ham shunga mos ravishda ancha yuqori bo’ladi. Ishqalanish sharoitida ishlovchi detallarning ko’plari ishchi yuzasining juda kichik miqdordagi yeyilishi hisobiga ishga yaroqsiz holga keladi. Ishga yaroqsiz holga kelgan detallarning yeyilish miqdori odatda 0,3 mm dan, detal umumiy massasining yo’qotilishi esa 1% dan ortmaydi. Bundan tashqari, detallarning hamma qismi yeyilmasdan, uning ko’p yuklanish qabul qilib eng noqulay sharoitda ishlovchi kichik bir qismigina yeyiladi holos. Shu sababli yeyilgan detallarni qayta tiklash yangisini tayyorlashga qaraganda ancha arzon bo’ladi [5]. Shunday qilib, ko’pgina hollarda yeyilgan detallarni qayta tiklash maqsadga muvofiq bo’ladi. Bunda detal tayyorlashda unga sarflangan mehnat va metall zahirasidan to’laroq foydalanishga erishiladi. Shu bilan birga detallarni qayta tiklash metall olish uchun kerak bo’ladigan tabiiy va hom-ashyo zahirasini tejashga yordam beradi. Yeyilgan detallarni qayta tiklashning yana bir afzalligi bo’lib qayta tiklash vaqtida ularning yeyilishga chidamliligini oshirish mumkinligi hisoblanadi. Ma’lumki, yeyilgan detallarni qayta tiklash, qoida bo’yicha, yeyilish miqdorini qoplash maqsadida detal yuzasiga turli qatlamni qoplash bilan bog’liq. Detal yuzasini qatlam bilan qoplashda, bu ish majburiy bo’lganligi uchun, qatlam materiali sifatida qattiq qotishma va shunga o’xshash yuqori yeyilishga chidamli xossalarga ega bo’lgan kompozitsion materiallardan foydalanish maqsadga
9 muvofiq bo’ladi. Bunda material va mexanik ishlov berish tannarxi bir oz ortgani bilan, u bu harajatni detalning ishlash muddati ortishi hisobiga bir necha barobar qoplaydi. Dunyoda yeyilgan detallarni qayta tiklashning 30 dan ortiq usullari mavjud. Yeyilgan detallarni qayta tiklashda u yoki bu usulni tanlashda quyidagilar asosiy mezon bo’lib hisoblanadi: yeyilish miqdori, detalning o’lchamlari, qizish chegarasi, yeyilgan qismning o’lchamlari, shakli, chidamlilikning kerakli ortish darajasi, ishlash sharoiti, birikmaning xususiyatlari, korxonaning texnik imkoniyatlari va boshqalar. Detallarni tiklash va puxtalash bo’yicha shu kungacha juda ko’plab ishlar olib borilgan va ancha tajriba to’plangan. Tahlillar shuni ko’rsatadiki, qishloq xo’jalik texnikalarini ta’mirlash amaliyotida hamda mashinasozlikda tez yeyilish natijasida ishdan chiqayotgan mashina detallari asosan metallarni qoplash usullari yordamida tiklanadi. Ammo bugungi kunda tiklashning mavjud usullari qayta tiklangan detallarni yangisi kabi uzoq muddat ishlashini ta’minlay olmayapti.Shu sababli detallarni tiklashda istiqbolli usullarni qo’llash asosiy maqsad bo’lib kelmoqda. Qayta tiklanayotgan detallarning turini aniqlash, ularni yeyilishga chidamliligini, qayta tiklash jarayonida ish unumini oshirish dolzarb masalalardan biri hisoblanadi. Bu yo’nalishda yangi zamonaviy usullardan biri bo’lgan detallarning yeyilgan yuzalariga, sim yoki kukunsimon kompozitsion materiallarni plazma yoyi yordamida qoplash usuli ma’lum o’rin tutadi. Bu usul yordamida kerakli fizik- mexanik xossalarga ega bo’lgan qatlam olish mumkin bo’lib, u ishqalanish sharoitida ishlovchi detallar uchun yeyilishga chidamli qatlam olishni ta’minlab, mashinalardan foydalanish samaradorligini oshiradi. Plazma yoyi yordamida qoplash texnologik jarayoni kamyob va qimmatbaho payvandlash materiallari talab etmaydi. Kompleks mexanizatsiyalash va avtomatlashtirishga oson moslashib, turli shakl va o’lchamdagi detallarni qayta tiklash va yeyilishga chidamliligini ta’minlaydi [6, 7].
10 Plazma qoplash usullari 0,1÷10 mmgacha qalinlikdagi qoplam olishda samarali hisoblanadi. Bunda olingan qatlam shunday materialdan iborat bo’ladiki, uning strukturasi va yeyilishga chidamliligi qayta tiklanayotgan detal xossalari bilan bir xil yoki bir necha baravar yuqori bo’ladi. Payvandlash ashyolari ichida eng samaralisi kukunsimon aralashma material bo’lib, uni detal yuzasiga qoplanganda, detalning fizik-mexanik xossalari, ya‘ni yeyilishga chidamliligi, qattiqligi, mustahkamligi, korroziyabardoshligi va boshqa xossalari ortadi. Yeyilgan detallarni qayta tiklash texnologiyasini yaratish va ular uchun kerakli rejimlarni belgilash bilan shug’ullanuvchi mutaxassislar yuqori ishlatish xossalarini ta’minlovchi qatlamning hosil bo’lishi va uni asosiy detal bilan mustahkam birikishi uchun issiqlik va dinamik jarayonlar, fizik-kimyoviy hodisalarning tabiati va kinetikasi haqida ma’lum tasavvurga ega bo’lishlari kerak. Qayta tiklangan detallarning asosiy sifat ko’rsatkichi, ularning ta’mirlashdan keyingi ish resursini oshirishdir. Detallarning ta’mirlashdan keyingi fizik-mexanik xususiyatlari yangi detallarnikidan kam bo’lmasligi kerak [7, 8]. Ushbu bitiruv malakaviy ishida yeyilgan detallarni qayta tiklash uchun hozirda adabiyotlarda berilgan ma’lumotlar hamda biz tomondan o’tkazilgan tajribalar natijalari bo’yicha mavjud simsimon, kukunsimon ashyolarining tavsifi, taklif etilayotgan materiallarning optimal tarkiblari, ularni plazma yoyi yordamida qoplash turlari va jihozlari yoritilgan. Download 1.65 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|