Машқлар тўплами Педагогика олий ўқув юртларининг бошланғич таълим методикаси, дефектология, мактабгача тарбия ҳамда

4-машқ. Гапларни ўқинг, ажратиб кўрсатилган сўзларни товуш томондан таҳлил қилинг ва маъносини изоҳланг.

1. Қудуқ қазиб қумзордан,

Ўрнатиб қўш чиғириқ,
Дердим: “Ернинг қаъридан
Сувжон, сувжон, қани чиқ!” (Қ. Ҳ.)
2. Сусамбил соқчилари
Чегарада бир қари
Чолни тутиб олдилар. (Ҳ. О.)
3. Кириб келди аён эди итоати, камоли.
Автандил ва шоҳ Фаридун ўтиришар ёнма-ён,
Зиёфатда ўша юртлик аслзода юз аъён. (Ш. Руставели)
5-машқ. Қудрат Ҳикматнинг “Эринчоқ” шеърини ўқинг. Аввал бир хил товуш йиғиндисидан иборат бўлган сўзларни, сўнг бир фонемаси ўзгарган сўзларни, ундан сўнг икки-уч фонемаси билан фарқланадиган сўзларни гуруҳлаб кўчиринг.

Кузда ёмғир томчилаб, Эринчоқни қамчилаб: - Югур! – дейди, дарсингга, - Улгур! – дейди, дарсингга. Сени кўрсам куяман, Устингдан сел қуяман. Ивитаман чигитдай, Чаққонроқ бўл йигитдай! Имиллашдан фойда йўқ, Ялқов кўзни қилди лўқ. Босиб кийди шапкани, Ғижимлади папкани.

Қандай юрса олдинлар, Шу алпозда одимлар... Кузнинг ғаши келади, Унга қарши келади. Ёмғир пуркаб бетига, Ниш санчади этига. Оёқ-қўли зирқираб, Чопиб қолар чирқираб. Бу бир бўлиб ўтган гап, Эринчоққа куз ҳам чап.

6-машқ. Бир хил товуш комплексидан иборат бўлган сўзларни икки устун шаклида ёзиб (алам - аълам), маъноларидаги фарқни тушунтиринг.

Алам, тасир, даво, наша, санат, сурат, тана, тариф, тақиб, шер, аён, сава, қала, ҳаят; ҳайъат, аъён, саъва, таъриф, таъқиб, аълам, санъат, нашъа, қалъа, даъво, суръат, шеър, таъна, таъсир.

7-машқ. Нуқталар ўрнига унли ёки ундош фонемалардан қўйиб кўринг, ҳосил бўлган сўзларни ёзинг.

1. Б...з, с...з, т...з, к...з; т..н, ж...н, к...н, т...т, б...т, с...т; ш...м, ш...р, ш...х; х...н, х...л, х...м, х...с, х...т, х...ш; з...л, з...р, к...р. 2. О...а, а...а, э...а, у...а, ў...а, а...и. 3. О…, у..., э..., и..., ў...