Машқлар тўплами Педагогика олий ўқув юртларининг бошланғич таълим методикаси, дефектология, мактабгача тарбия ҳамда

58-машқ. Ўқинг. Керакли ўринларда кичик ҳарфлар ўрнига бош ҳарфларни қўйган ҳолда гапларни кўчириб ёзинг; нима учун шундай ёзилишини изоҳланг.

1. Ўрта Осиё кобраси энг катта заҳарли илонлардан биридир. Унинг узунлиги икки метргача боради. (“Ғунча”дан) 2. Биз ватанимизнинг келажаги порлоқ эканига ишонамиз. (И.Каримов) 3. Мени кутаётир ажиб келажак, у менинг иқболим, менинг бахтимдир. (А.Орипов) 4. Азиз ватандошлар! Бизнинг аждодларимиз ҳамиша узоқларни кўзлаб яшаган. (И.Каримов) 5. Ошнам: “дунёда энг азиз, энг қимматли нарса нима”, - деб сўраб қолди. Мўйсафид ҳамроҳимиз жавоб берди: “инсон ва унинг вақти”. (Ё. Ш.) 6. Мен Муҳаммад кабир нодиршоҳ билан гаплашиб олишим керак! (Ҳ. Шайхов)

59-машқ. Қуйидаги ўзлашма сўзларни ўқинг. Улар таркибида қўлланган “о” ҳарфи қайси ўринларда “а” тарзида, қайси ўринларда “ў” тарзида талаффуз қилинишини айтинг, сабабини изоҳланг.

Алой, аудитория, аэропорт, балкон, барометр, баскетбол, бегемот, бензоколонка, бинокл, блокада, бойкот, бокал, бокс, болт, бронхит, бронза, вагон, вертолёт, гармон, гастроном, глобус, горизонт, завод, звонок, интонация, ипподром, колбаса, колонка, комедия, компас, компот, компресс, конверт, конкурс, консерватория, контрамарка, коридор, корпус, косметика, космодром, котлет, кофе, кофта, лаборант, логика.

60-машқ. Орфоэпик норма асосида ёзилган сўзларни ўқинг. Уларнинг орфографик нормага мос шаклини ёзиб, қайси товуш-ҳарфлар ўзгарганини тушунтиринг.

Н а м у н а : айламма – айланма...

Айламма, ағоқчи, мармалат, бохча, маскирўфка, бадбах, баджаҳил, негатиф, нетрал, бегана, бесавир, аригинал, арнамент, говда, гурич, пасажир, петсавет, дасгоҳ, дойимий, донишман, рафинат, ренген, ёмбош, ётоххона, тварок, тўнна, трикоташ, турис, жавир, жаҳонггир, журат, учаска, фортичка, инггичка, ишқивоз, чимпийон, шифанер, штампофка, каллақант, каннайчи, лўттивоз, майишат, эканамис, нақорат, паймол, пўслоғ, расим, тамбиҳ, таннов, телва-тескари, узир, уски, шовкат, шойир, иҳтиром, ғоввос, ҳусин, қулип.