Massa almashinish jarayonlari. Massa almashinish asoslari. Reja: Umumiy tushunchalar

• Massa almashinish jarayonlari.
• Massa almashinish asoslari.

• REJA:
• Umumiy tushunchalar
• Massa o’tkazishning asosiy qonunlari
• Massa o'tkazish jarayonlarining asosiy tenglamasi

• ASOSIY АDАBIYOTLАR
• 1. Yusupbekov N.R., Nurmuhamedov X.S., Zokirov S.G. Kimyoviy texnologiya asosiy jarayon va qurilmalar. T.: Sharq, 2003. — 644 b
• 2. Yusupbekov N.R., Nurmuxamedov X.S., Ismatullayev P.R. Kimyo va oziq-ovqat sanoatlarining jarayon va qurilmalari fanidan hisoblar va misollar. -T.: NISIM, 1999. -351 b.
• 3. Кавецкий Г.Д., Васильев В.В. Процессы и аппараты пишевой, технологии. - М.: Колос. 998. - 539 с.
• 4. Yusupbekov N.R., Nurmuhamedov X.S., Ismatullaev P.R., Zokirov S.G., Mannonov U.V Kimyo va oziq-ovqat sanoatlarning asosiy jarayon va qurilmalarini hisoblash va loyihalash. - T.: Jahon, 2000. -231 b.
• 5. Дытнерский Й.И. Процессы и аппараты химической технологии. - М.: Химия, 1996, - 497 с.
• 6. Г.Д. Кавецкий, А.В. Королев. Процессы и аппараты пишевых производств. - Москва, ВО «Агропромиздат», 1991. -431с.
• 7. Гельперин Н.И. Основные Процессы и аппараты химической технологии. - М.: Химии. 1991.- т. 1-2. - 810 с.

• QO’SHIMCHA ADABIYOTLAR
• 1. Касаткин А.Г. Основные процессы и аппараты химической технологии. – М.Химии. 1973.-754 с..
• 2. Плановский А.Н., Рамм Б.М., Каган С.З. Процессы и аппараты химической технологии. - М.: Химия, 1968. - 847 с.
• 3. Дытнерский Й.И. Дипломное и курсовое проектирование по курсу "Процессы и аппараты химической технологии". - М.: Химия, 1986.- 290 с.
• 4. Павлов К.Ф., Романков П.Г., Носков А.А. Примеры и задачи по курсу процессы и аппараты химической технологии.-М.-Л.:Химия, 1983.- 576с.
• 5. Salimov Z.S., Tuychiyev I.S. Kimyoviy texnologiya jarayonlari va qurilmalari. - T.: О‘qituvchi, 1987 - 407
• 6. Nurmuhamedov X.S.. Gulyamova N.U. va boshqalar. Kimyoviy texnologiyaning gidromexanik, issiqlik, massa almashinish jarayonlari bo'yicha laboratoriya ishlari.- Toshkent, TashРI, 1939. - 846.
• 7. Jurayeva G.X. “Asosiy texnologik jarayonlar va qurilmalar fanidan laboratoriya ishlarini bajarish uchun” uslubiy ko’rsatma. Qarshi 2011y.
• 8. Nurmuhamedov X.S., Gulomova N.U., Ismatullaev P.R. Kimyoviy texnologiya jarayonlari va qurilmalari fanidan testlar. - Toshkent, ToshkTI, 1998. 58 6.
• 9. Кочетков Н.Д. Холодилная техника.~М.:Машиностроение, 1988.-408 с.

• Bir yoki bir necha komponentlarni binar yoki murakkab aralashmalarda bir fazadan ikkinchi fazaga o’tishida ro’y bergan jarayonlar massa almashinish jarayoni deb yuritiladi.
• Odatda, komponentlarning bir fazadan ikkinchisiga o’tishi molekulyar yoki turbulent diffuziya orqali sodir bo’ladi. Shuning uchun, bu jarayonlar diffuzion jarayonlar deb ataladi.
• Massa almashinish jarayonini harakatga keltiruvchi kuch – konstentrastiyalar farqi.

• Absorbstiya –bu gaz aralashmasidan biror moddaning suyuq fazaga selektiv ravishda yutilish jarayonidir. Ya’ni, bu jaraenda modda bug`yoki gaz fazadan suyuq fazaga o’tishini kuzatishimiz mumkin.
• Moddani o’ziga yutuvchi faza absorbent deb nomlanadi. Absorbstiya 2 xil bo’ladi: fizik absorbstiya – bu gazning suyuqlikda oddiy yutilishi; xemosorbstiya - bu gazning suyuqlikda yutilishi davrida kimyoviy birikma hosil bo’lishi.
• Absorbstiyaga teskari jarayon, ya’ni yutilgan komponentlarni suyuqlikdan ajratib olish desorbstiya deb ataladi.

• Suyuqliklarni haydash va rektifikastiya – bu suyuq va bug` fazalar orasida komponentlar o’zaro modda almashinish yo’li bilan suyuq aralashmalarni komponentlarga ajratish jarayonidir. Ushbu jarayon issiqlik ta’sirida olib borilib, komponentlarning qaynash temperaturasi har xil bo’lishiga asoslanadi. Bu jarayon 2 xil bo’ladi: oddiy haydash (distillash) va murakkab haydash (rektifikastiya). Shu alohida ta’kidlash kerakli, bunda modda suyuq fazadan bug`ga va bug`dan suyuq fazaga o’tadi.

• Ekstrakstiya – bu eritma yoki qattiq jismdan erituvchi yordamida bir yoki bir necha komponent ajratib olish jarayonidir («suyuqlik-suyuqlik» sistemasida faol komponent bir suyuq fazadan ikkinchisiga o’tadi. «Qattiq jism – suyuqlik» sistemasida modda qattiq jismdan suyuq fazaga o’tadi. Bunday sistemada komponentning suyuq fazaga o’tishi eritish jarayoni deb nomlanadi.

• Adsorbsiya – bu gaz, bug` yoki suyuq aralashmalardan bir yoki bir necha komponentlarni qattiq, g`ovakli jism bilan yutilish jarayonidir. Juda katta faol yuzaga ega qattiq jismlar adsorbentlar deb ataladi. Ushbu jarayon sanoatning turli sohalarida ishlatiladi va gaz, bug` yoki suyuq aralashmalardan u yoki bu komponentni ajratib olish uchun xizmat qiladi.

• Quritish – bu qattiq materiallar tarkibidagi namlikni bug` shaklida ajratib olish jarayonidir. Ushbu jarayonda faol komponent - namlik qattiq fazadan gaz yoki bug` fazasiga o’tadi.

• Kristallanish – bu suyuq eritmalar tarkibidagi qattiq fazani kristall shaklida ajratib olish jarayonidir. Ushbu jarayonda suyuq fazadan moddaning qattiq fazaga o’tishi ro’y beradi.
• Moddaning bir fazadan ikkinchiga, ajratib turuvchi yuza orqali o’tishi massa o’tkazish jarayoni deb nomlanadi.
• Bir faza ichida, fazadan ajratib turuvchi yuza yoki ajratib turuvchi yuzadan fazaga moddaning o’tishiga massa berish jarayoni deyiladi.

• Нуссельт диффузион критерийси

• Фурье диффузион критерийси

• Пекле диффузион критерийси:

• Прандтл критерийси

• Нуссельтнинг диффузион критерийси

• Стантон диффузион критерийси