Matematika fani

 

 sonining o’nli raqamlari 

= 3.1415926535 8979323846 2643383279 5028841971 6939937510 
5820974944 5923078164 0628620899
MMIBDO’: ___________________ 
 

---

www.Infoedu.uz  
Sana:________________ 
33-Mavzu: Faraz qilish yo’li bilan yechiladigan masalalar. 
Elementar masala. Xo`jalikda tovuqlar va qo`ylar bor. Ularning
xammasining 19 ta boshi va 46 ta oyog`i bor bo`lsa, tovuqlar va qo`ylar
sonini aniqlang. 
 
Yechilishi . 1) xo`jalikda faqat tovuqlar bor deb faraz qilaylik. Bunda
ularning 38 ta oyog`i bo`lar edi (2

19=38). Xaqiqatda esa oyoqlar 38 ta
emas, balki 46 ta, ya`ni 8 ta ortiq. Nima uchun. Chunki, qo`ylarni tovuqlar
bilan almashtirganimizda xar bir qo`ydagi oyoqlarni 2 ga kamaytirgan
bo`lamiz (4-2=2) shunday qilib bizda oyoqlarning soni 8 ta kam bo`ldi.
Demak, 8 ichida nechta 2 bo`lsa, xo`jalikdagi qo`ylar soni o`shanga teng
ekan. 
46
2 19
4
4
2
 


ta qo`y. 
2) xo`jalikda faqatgina qo`ylar bor deb ham faraz qilishimiz mumkin.
Bunda ularning 79 ta oyog`I bo`lar edi (4

19=76) нфётш haqiqatdagidan 30
ta oyoq ortiq bo`lar edi. Tovuqlarni qo`ylarga almashtirganimizda, xar
tovuqqa ikkitadan oyoq qo`shgan bo`lamiz va xammasi bo`lib 30 ta oyoq
qo`shgan bo`lamiz. 30 ning ichida nechta 2 bo`lsa, xo`jalikdagi tovuqlar soni
shuncha bo`ladi. 30 : 2 = 15 ta tovuq. 
1-masala. Do`konchi 95 kg 3 xil qand sotgan: 1- xilining 1 kg 137 s. 
50 tiyindan, 2-xili 135 so`mdan, 3-xili esa 124 so`mdan. Xamma sotilgan
qandga 12730 so`m olingan bo`lib, 1-xili 2- xiliga qaraganda 2 marta ko`p
sotilgan bo`lsa, xar qaysi xilidan necha kg dan sotilgan bo`ladi? 
Yechilishi: 1) 2- xilining 1 kg ga birinchi xilining 2 kg to`g`ri keladi.
Demak, 2 kg bilan 2- xilining bir kg i 137.5 s 

2 + 135 s = 410 s turadi, bu
ikki xilning bir kg aralashmasi 410 : 3 = 
2
136
3
so`m turadi. 
2) xamma 95 kg qandni 3- xili deb faraz qilaylik, bunda qand
124 s 95 = 11780 so`m, ya`ni xamma qandga to`langan puldan 950 so`m
kam turar edi ( 12730-11730=950). Bu esa shuning uchun bo`ldiki, biz
birinchi xil bilan ikkinchi xil qandning bir kilogrammining baxosini
2
12
3
so`mga kamaytirdik.
2
2
136
124
12
3
3








3) 95 ning ichida
2
12
3
necha marta bo`lsa, birinchi xil bilan ikkinchi
xil qandlardan shuncha sotilgan bo`ladi:
2
1
95 :12
8
3
7

kg. 

---