- Hisoblashda o‘quvchilar yo‘l qo‘yishi mumkin bo‘lgan xatolami aniqlash va uni bartaraf qilish yo’llari. Og‘zaki va yozma hisoblashga doir didaktik (o'yinlar) topshiriqlar to‘plamini tuzish.
- MATEMATIKA O’QITISH METODIKASI”
- FANIDAN TAQDIMOT
- O’ZBEKISTON RESPUBLIRASI
- OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
- REJA:
- 1. Hisoblashda o‘quvchilar yo‘l qo‘yishi mumkin bo‘lgan xatolami aniqlash va uni bartaraf qilish yo’llari.
- 2. Og‘zaki va yozma hisoblashga doir didaktik (o'yinlar) topshiriqlar to‘plamini tuzish.
. - O g ‘zaki q o ‘shish va ayirish 1000 ichida og'zaki qo'shish va ayirish usullari ilgari 100 ichida birinchi bosqich amallarini o'rganishda qilingandek amalga oshiriladi, yig'indiga sonni qo'shish (yig'indidan sonni ayirish) va songa yig'indini qo'shish (sondan yig'indini ayirish) qoidasiga asoslanib tuziladi. 1000 ichida og'zaki qo'shish va ayirish quyidagi tartibda qaraladi:
- 1) qo'shish yig'indiga sonni qo'shish qoidasi, ayirish yig'indidan sonni ayirish qoidasiga asosan bajariladigan hollar (480 + 10, 480 + 200, 270-40, 8 6 0 - 500, 300 - 50);
- 2) qo'shish songa yig'indini qo'shish, ayirish sondan yig'indini ayirish qoidasiga asosan b ajarilad ig an h o lla r (500 + 140, 360 + 220, 80 + 40, 280 + 40, 280 + 140, 500 - 230, 670 - 350, 520 — 50, 520 — 250). Bir vaqtning o'zida hisoblash usullari bo'yicha o'xshash bo'lgan qo'shish va ayirish hollarini o'rganish usullarni, shuningdek qoidalarni taqqoslash imkonini beradi. 1000 ichida qo'shish va ayirishga doir ko'rsatilgan qoidalarni tatbiq etish sonni xona yoki qulay qo'shiluvchilar yig'indisi ko'rinishiga keltirishni yaxshi bilishni talab qiladi, shuning uchun am allar ustida ishlash davomida nomerlashga doir tegishli topshiriqlarga og'zaki mashqlarni kiritish zarurdir. Birinchi bosqichda yig'indiga sonni qo'shish va yig'indidan sonni ayirishga asoslangan usullar qaraladi. Shuning uchun ishni bu qoidalarni va nomerlashni bilishga asoslangan qo'shish va ayirish hollarini takrorlashdan boshlash tabiiydir.
bolalarga tanish bo‘lgan ,,Yuzlar“ mavzu boshida ham takrorlanadi, shundan keyin o ‘quvchilaming o'zlari hisoblash usullarini tushuntirib berib, yo‘l-yo‘lakay batafsil yozuvlarni bajaradilar: - bolalarga tanish bo‘lgan ,,Yuzlar“ mavzu boshida ham takrorlanadi, shundan keyin o ‘quvchilaming o'zlari hisoblash usullarini tushuntirib berib, yo‘l-yo‘lakay batafsil yozuvlarni bajaradilar:
- 500 + 140 = 500 + (100 + 40) = (500 + 100) + 40 = 640, 9 0 0 - 120 = 9 0 0 -(1 0 0 + 20) = ( 9 0 0 - 1 0 0 ) - 2 0 = 780.
- Bu misollar yechilishining boshqacha usulini ham berish m um kin:
- 500 + 140= 50 o'n + 14 o ‘n = 50 o ‘n + (10 o ‘n + 4 o ‘n) = = 60 o ‘n + 4 o ‘n = 64 o ‘n = 640 (90 o ‘n — 12 o ‘n ayirish ham shunga o ‘xshash bajariladi).
- 260 + 310, 750 — 430 hollarda yuqoridagi usullardan tashqari, xonalab qo'shish va ayirish usullaridan foydalaniladi: 260 + 310 = (200 + 60) + (300+ 10) = (200 + 300) + (60+10)= 570; 7 5 0 - 4 3 0 = (700 + 50) - (400 + 30) = (700 - 4 0 0 ) + ( 5 0 - 30) = 320.
- K o‘rinib turibdiki, bu usullar yig‘indiga yig'indini qo‘shish va yig‘indidan yig'indini ayirish qoidalariga tayanadi, shuning uchun bu qoidalarni oldindan takrorlash zarur. Boshqa usullar bilan bir qatorda, xonalab qo'shish va ayirish usullarini am alda qo'llash bilan hisoblash usullari shu qoidalarga asoslangan qo'shish va ayirishning yozma usullarini o'rganishga tayyorgarlik bo'ladi. Xona birligidan o'tib qo'shish va ayirishga doir misollar yechganda ikkinchi qo'shiluvchi yoki ayriluvchi qulay qo'shiluvchilar yig'indisi ko'rinishiga shunday keltiriladiki, natijada dastlab yaxlit yuzliklar hosil bo'ladi:
- 70 + 50 = 70 + (30+20) = (70 + 30)+ 20 = 120; 130 - 60 = 130 — (30 + 30) = (130-30)- 30 = 70. Yuqoridagi hollarni qarab chiqish uchun tayyorgarlik ishida mashqlarga e ’tibor berish kerak, bu m ashqlar berilgan sonni ko'rsatilgan songacha to'ldirishni, masalan, 80, 60, 50, 20, 10 sonlarni 100 gacha to'ldirishni bilish ni, 380, 410, 590, 830 va sh. o'
Do'stlaringiz bilan baham: |
