Matematika tarixi

Matematika faniga juda katta hissa qushgan gárbda algoritm nomi abadiy o’rnashgan shaxs

Abu Abdullo Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy sanaladi u o”sha paytning eng mashhur bilim dargohlaridan biri bo’lmish Bayt –ul hikmadan kotiblik qilishdan tashqari butun yevropani XII asrgacha o’quv qullanma sifatida foydalangan “Fi hisob al jabr va al muqobala” va buun dunyoga arab raqamlari mash hur qilgan “Kitob al Xind”

Va yana kuplab asarlar muallifi hisoblanadi .

Bu kitoblarda matematik amallar + - / * amalarni meros bulish savdo-sotiq imoratlar qurish va yana kuplab ishlarni bajargan . Hozirda ham bu kitob asosida yurtimizda’”Algebra”fani utiladi

Shunday olimlardan yana biri Abul Abbos Ahmad ibn Muhammad ibn Kosir al- Fargóniydir.

Ahmad al-Fargóniy yerning bir mediani o’lchashda ishtirok etgan ,hozirda ham foydalaniladigan nillometr ni qurgan va juda kuplab astronomik jismlar faoliyatini o’rgangan . Va uni nomi gárbda abadiylashib alfraganus nomi bn saqlanib qolgan .

Buyuk ishlari uchun Ahmad al-Fargóniy nomiga oydagi kraterlardan birining nomi quyilgan

Hozirgi zamon matematikasi asosan gárb olimlari bn bog’’liqq chunki gárbda juda izchillik bn olib borilgan harakatlar olimlarning yangi yullar bn izlanishlari sharoiti molashish prinsiplari asosida

Gárbda texnika sohasi juda tze rivojlandi . Ayniqsa bunda gárb matematiklarining o’rni katta bo’ldi sharqda endi fanga dinning aralshuvi ‘gárbda mutrlaqo buning teskaridini ko’rish mumkin edi. Endilikda gárbliklar kuchga tula boshlashgan edi . Bunda esa albatta matematikaning hissai juda katta edi.

Gárbning mashhur olimlari Nyuton Eyler .Leybnis. Paskal . Geyne . Veyrshtars . Dedikind . Ferma

Kabi buyuk olimlari endilikda yana rivojlanish mumkin ekanligini bildi . Ularning kupchiligi qaysi manbalarga tayandi deb uylaysiz . Ular albatta yaqin sharq yunon faylasuflari asarlarini mukammal o’rganishdi va ularni yanada takommilashtiridi . Masaln Dedikind va Veyrshtrars kabi olimlar Zenon nazariyasini Paskal bosimni aAniqlashda sharq mutaffakirlarini asralarini o’rgandi va u;arni qonun asosida fanga kiritishdi . Maslan Paskalnning yaratgan bosim formulasi