Matematikadan

63
1 1
181. 1 ) 0 ‘ylangan sonning — qismiga uning —
3
qismi qo‘shilsa, 15— hosil boladi. Qanday son
o'ylangan?
3 2 .
2 ) 0 ‘ylangan sonning — qismidan uning — qis-
, 4 3
miayirilsa, 18— qoladi. Qanday son o‘ylangan?
8
182. Tenglamani yeching:
14 3 6 ’ 5
x - 3 —
25 у 15'
52
IV BOB. NISBAT VA PROPORSIYA
Nisbat tushunchasi
183. Kasr sonlar nisbatini butun sonlar nisbatiga
almashtiring:
1) 8 - : 17—; ’ 7 7
14 7
2) 6 — :3— ;
' 15 15
3) 7,25:21,75;
7) 6,48:3,24;
8 ) 1,62:8,1.
3._7_.13.
9) 4 ' 12 ' 18:
4) 18,63:6,21;
5) 3—: 1—;
7 7
1 4
6 ) 3 - : 1 2 - ;
10) 1 - : 1,3: 0,39;
8
11) — : 0,45: 0,27;
25
1 2 ) 0 ,6 6 : 0 ,1 1 : 1 - .
6
184. Nisbatlarni qisqartiring:
1) 875:375
2) 196:784
3) 144:180
4) 315:357:693;
5) 825:1815:1155;
1080; 6 ) 1560:1638:2028.
Namuna: 810:540:360 nisbatni qisqartiring.
53
Yechish. Nisbatni qisqartirish deganda uni
sodda holga keltirish tushuniladi. Berilgan
nisbatning barcha hadlarini 90 ga qisqartiramiz
(bolamiz). U holda 9 :6 :4 nisbatni hosil
qilamiz.
Javob: 9:6:4.
185. Nisbatning noma’lum hadini toping.
1) x : 11^- 7 = 1~20; 6) 12—7 : x = 2—7 .
5 27 1
2) X : 7 9 = 3 4 ; 7) 36 ’ 2x =
3 ) x :4| = 2A ; •8 ) 2 7 I :21 , = 4 |;
4) 9 | :x = l| ; 9) 3x:75 = l,2;
2 7
5) 10— :x = l— ; 10) 7,4x : 3,7 = 4,8.
186. Agar a: b - c bolsa, nisbatning a va b hadlariga
teskari sonlar nisbatini toping, a va b ga bir
nechta qiymatlar berib, с va - ni hisoblang.
Xulosa chiqaring.
187. 1) Bir to‘g‘ri to‘rtburchakning bo‘yi 8 sm, eni
6 sm; ikkinchisiniki esa 16 sm va 12 sm. Shu
to‘g‘ri tortburchaklarning: 1) perimetrlari, 2 )
yuzlari nisbatini toping.
2 ) Bir to‘g‘ri to‘rtburchakning tomonlari a va
b ga teng. Ikkinchi to‘g‘ri to‘rtburchakning
54
tomonlari a ■ n va b ■ n ga teng, bunda a, b
v a n - natural yoki kasr sonlar. Shu to‘g‘ri
to‘rtburchaklar perimetrlari va yuzlarining
nisbatini toping. Xulosa chiqaring (a, b, n
larga turli qiymatlar berishingiz mumkin).
188. 1) Bir uchburchakning tomonlari 8 sm, 17
sm va 15 sm ga, ikkinchisining tomonlari esa
16 sm, 34 sm va 30 sm ga teng. Shu uchburchaklarning