Matematikaga doir xalq maqollari

Endi navbat "Topishmoqli qo’shiq" va " Chiziq" qo'shig'iga

Topishmoqli qo 'shiq

Biz qanaqa chiziqmiz?

Qarang juda qiziqmiz?

Ikkalamiz inoqmiz,

Mehnat sevar quvnoqmiz.
Tekislikda turamiz.

Yursak birga yuramiz .

Ammo bilgin ikkiovlon.

Kesishmaymiz hech qachon.

Biz kesishgan on go'yo.

O'zgaradi keng dunyо.

Toping qanday chiziqmiz.

Qarang juda qiziqmiz.

(o'quvchilar : parallel to`g'ri chiziq)
Chiziq

Qilsa meni kim havas,

Ikkita nuqta olsa bas.

Bir qarasa egriman,

Bir qarasa to'g'riman,

Bir boqsa qiziq-chiziq.

Birlashtirib nuqtani,

Chizsangiz agar meni.

Bir qarasa yopiqman,

Bir qarasa ochiqman.

Bir boqsa qiziq-chiziq.

O'rganish asli odat,

Bilishda kuch adolat.

Bir qarasa go'zalman.

Bir qarasa chigalman.

Bir boqsa qiziq-chiziq.

Endi navbat uchburchak va aylana qo'shig'iga

Uchburchaklar qo'shig’i

Uchburchak erur nomim,

Mahkam uchta tomonim.

Uch yog'da posbon uchim ,

Ko'p ishga yetar kuchim.

Ba'zan teng tomonliman,

Bazida teng yonliman .

Burchagim o'tmas, o'tkir,

Goh bittasi to'g'ridir.

Elementim xilma-xil.

Barchasini yaqin bil.

Balandlik, mediana,

Bissektrissam bor yana.

Qo'shsang uchov burchagim,

Ikki “d” dir o'lchagin.

Topmoq istasang yuzim,

Aytay yo'lini o'zim.

Asos va balandligim,

Qiymatini ko'paytirgin.

So’ng yarmini ol uni,

Yodda saqlagin buni.

Aylana qo 'shig’i

Aylanajon aylana,

Men o'zingdan aylanay.

O'rtada tanxo turgan,

Markazingdan aylanay.

Nuqtalaring terilgan,

Misoli yoy egilgan.

Uzunliging doimo,

Ikki “pi er” deyilgan .
Markaziy burchaging bor.

Turli tuman yoying bor.

Radiusingni aytgin ,

Chizay seni keng yotar.

Tarang turadi yoying,

Yo'qdir aslo xatoing.

Diametr deyilgan.

Markazdagi vataring.

Doira birla o'sding,

Yo`q sira kamu-ko'sting.

О’rganamiz doimo,

Barcha o'quvchi do'sting.

Pifagor teoremasi

Bobom Pifagor nomin hurmat bilan aytayin ,

Uchburchakning to'g’risini sizlarga tanitayin .

Qarang do'stlar uchburchakka, to'g'ri hamda basavlat.

Gipotenuza bitta-yu, katetlarga badavlat.

To'g'ri burchak, o'tkir burchak bezaydi uch yog'ini,

Ba'zilarday xira emas to'rtburchagi yo'q uni.

c²=a²+b²

c

Uch ajoyib tomonlarning bordir yaxshi tomoni, b

Buni bilgan o'quvchi ayta olur yodaki.

a

Qo'shilsa gar ikki katet kvadratlari qachon,

Gipotenuza qiymatin kvadrati o'sha son.

Qiynalsangiz qilib doim mushkilingizni oson,

Uchinchisin topib berar mehribon ikki tomon.

Endi navbat sofizm va fokusga.
Sofizm.

Har qanday son o'zining yarmiga teng.

Isbot : a va b sonlarini olamiz. a=b bilan bu tenglikning ikkala qismini a ga ko'paytiramiz, b² ni ayiramiz.
a²-b²=ab-b² yoki (a+b)(a-b)=b*(a-b)

a+b=b yoki b+b=b 2b=b b=b/2

Xato qani? Javob: Tenglikni har ikki tomonini a-b ga bo'lish mumkin emas.
Fokus.

1. 
   O'quvchi o'z yoshini 2 ga ko'paytirsin. Ko'paytmaga 5 ni qo'shsin.Yig'indini
   yana 5 ga ko'paytirsin va natijani aytsin.
   

Topish usuli: Natijadagi oxirgi besh raqamini tashlab yuboring. So'ng ikkini ayirsangiz o'quvchini yoshi kelib chiqadi.
Masalan : O'quvchi o'n besh yosh bo'lsin.

1)15*2=30 2) 30+5=35 3) 35*5=175
175 dan beshni tashlab, 17 ni hosil qilamiz. 17 dan 2 ni ayrib 15 ni hosil qilamiz.

17-2=15
Isbot: (2x+5)*5=40x+25=10x+25=10x+20+5=10x+2+5

2. Ikki xonali son o'ylang. Uni kvadratga ko'taring. O'ylangan songa bir xonali "k"
son qo'shing va natijani kvadratga ko'taring. Kvadratga ko'tarishdan hosil bo'lgan sonlar orasidagi ayirmani toping va natijani ayting. O'ylangan sonni topish uchun natijani qo'shilgan "k" sonning ikki baravariga bo'lib, bo'linmadan "k" ning yarmini ayrish kerak.

Masalan: O'ylangan son 15, qo'shilgan son 4 bo'lsin.

15²=225 15+4=19

19²=361 361-225=136
Topish: 136:8=17 17-2=15
Matematik fokus.

8 kishi 1 uzuk olib uni barmoqlaridan birining ma’lum bo'g'iniga taqadi. Bu uzuk kimda, qaysi barmog'ida va qaysi bo'g'inidaligini topish talab qilinadi. Uzuk 4-kishining 5-barmog'i va 2-bo'g'inida bo'lsin. a-kishining barmoq nomeri, c-bo'g'in.
Quyidagi amallar bajariladi.

1. 
   Uzuk taqqan kishining tartib nomerini ikkiga ko'paytirish 4*2=8
   
2. 
   Xosil bo'lgan ko'paytmaga 5 ni qo'shish . 8+5=13
   
3. 
   Yig'indini 5 ga ko'paytirish . 13*5=65
   
4. 
   Ko'paytmaga uzuk taqilgan barmoq nomerini qo'shish 65+5=70
   
5. 
   Yig'indini 10 ga ko'paytirish . 70* 10=700
   
6. 
   Ko'paytmaga uzuk taqilgan bo'g'in nomerini qo'shish . 700+2=702
   
7. 
   Natija topuvchi kishiga aytiladi. Topuvchi xosil bo'lgan sondan 250 ni ayiradi. 702-250=452 ya’ni 4 kishi, 5-barmoq , 2-bo'qin.
   

О`n beshtamiz "5" oldik

( P. Mo`min)

O'qish fikru zikrimiz.

Ishga soldik zexnimiz.

Qiyin demay masala,

Qildik rosa hafsala.

Naqorot

Masalani yecholdik,

O'n beshtamiz ''5" oldik.

"5" oldik , ho , "5" oldik ,

O'n beshtamiz "5" oldik.

Gaplarimiz yolg'onmas,

Beshni olish osonmas.

Umid bilan o'yladik,

Chiqmaganga qo'ymadik .

Masalani yecholdik,

O'n beshtamiz "5" oldik.

"5" oldik , ho, "5" oldik,

O'n beshtamiz "5" oldik.
Mana bizning kundalik,

Ozodadir shunchalik.

Qator-qator baholar,

Ko'rgan ko'z bahra olar .

Geometrik shakllarga navbat.

Parallelogramda hamma, B C

To'g'ri bo'lsa har burchak.

Belgilab A,B,S,D,

Deymiz, uni to'g'ri to'rtburchak. A D
Parellelogram to'rtburchak, B C

Hosil bo'lar, o'rtoq kel. B

Qarama-qarshi tomoni,

Bo'lsa agar parallel. A D

Agar to'rtburchakda B C

Faqat ikki tomoni,

Qarshi va CB va DA.

Parallel chizsak agar,

Paydodir trapetsiya. A D

Ko'pburchakdir eng sodda,

Uch kishi shundoq tursak,

A

Uch tomon, uchin chizsak,

Hosil bo'lar uchburchak.

Uchburchak yuzi

Uchburchak yuzini

Topish kerak, o'yla sen

Asos bilah balandlik

Ko'paytmasi yarmiga teng. S= (a*h)/2